Tuhfe-i Vehbi manzum sözlük: Transkripsiyonlu metin, inceleme, sözlük

Abstract

Türk sözlükçülük geleneğinde oldukça önemli bir yer teşkil eden manzum sözlükler; öğrenim çağına gelmiş çocukların, Türkçe kelimelerin Arapça ve Farsça karşılıklarını, temel dilbilgisi kurallarını, vezinleri kolayca öğrenebilmelerini veya ezberleyebilmelerini sağlamak amacıyla kaleme alınmış, edebî değerlerinden ziyade öğretici özellikleriyle ön plana çıkan eserlerdir. Klasik anlamda dil öğretiminde bir ders kitabı görevi gören manzum sözlükler, nazmın cazip olması, vezinler sayesinde kolayca okunmaları ve tekrar yoluyla kolayca ezberlenmeleri hususiyetiyle oldukça fazla ilgi görmüşlerdir.Manzum sözlükler, didaktik yönü ağır basan eserler olmakla beraber, sıbyan mekteplerinde ders kitabı olarak okutulmuş ve sonraları bu tarz sözlüklerin birçoğuna şerhler yapılmıştır.Klasik edebiyatımızda oldukça önemli bir yer teşkil eden manzum sözlüklerden biri de Sünbülz?de Vehbî'nin Tuhfe-i Vehbî adlı eseridir. Bu eser müellifin adını duyuran en önemli eseri olarak telakki edilmiştir.Tuhfe-i Vehbî, sahip olduğu içeriği ve yazıldığı dönem itibarı ile yarattığı etki bakımından, Klasik edebiyatımızda manzum sözlükler açısından ilk sıralarda yer almaktadır.Bizim açımızdan Tuhfe-i Vehbî'nin elimizde bulunan ve H.1219/M.1803 yılına ait olan nüshasının dil özellikleri ve yazılış biçimi, çalışmamızın temelini teşkil etmektedir. Özellikle sözlükte yer alan Türkçe kelimeler ve bu kelimelere getirilen ekler; eklerin o devirdeki durumları bizim çalışmamız açısından oldukça önemlidir.Kısaca biz bu çalışmamızda, eserde bulunan kelimelerin bir nevi tahlilini yapmaya gayret ettik. Bu tahlil çalışmasında kelimelere getirilen ekler ayrı ayrı gösterilmiş ve çalışmamızın `Dizin' kısmında yer almıştır.Anahtar Kelimeler: Manzum Sözlük, Tuhfe-i Vehbî, Dil İncelemesi

Dictionaries written in verse, which have an important place in the tradition of lexicography of Turkish dictionaries, are pieces of work that aim to teach students of learning age the equivalent words of Turkish words in Arabic and Persian, grammar rules, literary meters. They are considered as a means of teaching rather than those enjoyed for literary values. Being a means of language teaching in classical terms, they have been show interest because of the fact that verse style is more appealing, they are easier to read and to memorize due to its rhytmic nature.Aside from being a work of didactic nature, they were taught as coursebooks in Ottoman primary schools and annotations were later added to many of these books.One of the most important dictionaries in verse in the Ottoman Classical Literature was written by Sünbülz?de Vehbî titled ?Tuhfe-i Vehbî?, which made a name for himself. Tuhfe-i Vehbî ranks among the top dictionaries in the Ottoman Classical Literature because of its content and the impact it had considering the age it was written.This study deals with the language characteristics and writing style of the copy of the abovementioned dictionary published in H.1219/M.1803. It is important to state that especially the Turkish words and the affixes in the dictionary play a vital role in our study.To sum up, we endeavoured to do an analysis on the words in the dictionary in this study. The affixes are shown separately and placed in the ?index? of this study.Key Words: Verse Dictionary, Tuhfe-i Vehbî, Language Analysis