Celal Bayar`ın milli ekonomiyi kurma faaliyetleri

Abstract

1914-1918 yılları arasında yaşanan I.Dünya Savaşı sonrası Mondros Mütarekesi'ni imzalayan Osmanlı Devleti, fiilen ve hukuken sona ermiştir. İtilaf Devletleri, mütareke şartlarına dayanarak Anadolu topraklarını işgal etmeye başlayınca Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Milli Mücadele başlamıştır.Milli Mücadele hem düşmana karşı hem de milli ekonomiyi oluşturmaya yönelik yapılmıştır. Osmanlı Devleti'nin bünyesinde uzun yıllardır verilen ekonomik tavizler nedeniyle bir hayli geri kalmış olan ülkenin kalkınabilmesi için milli ekonominin oluşturulması öncelikli mesele olmuştur. Bunun için de Türkiye'nin tarıma dayalı ekonomisinin yanında sanayileşmesinin de gerekliliği ortaya konmuştur. Atatürk'ün, en güvendiği isimlerden biri olan Celal Bayar'ın büyük ölçüde bu görevi üstlenmesi ve birçok faaliyette bulunması milli ekonominin oluşturulmasında kısa sürede önemli işler başarılmasına vesile olmuştur. Çalışmamız Milli Mücadele'nin başlangıcından itibaren ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurulması ve sonrasında, Celal Bayar'ın Milli Ekonominin kurulmasında gösterdiği çabayı konu edinmiştir.Bu bağlamda tezin birinci bölümünde; Celal Bayar'ın, Milli Mücadele Döneminde Ekonomi Bakanlığına getirilmesi, Türkiye'de, sermaye sahiplerinin bulunmamasından dolayı uygulanmak zorunda kalınan ancak herhangi bir devletten model alınmadan kendine has şartlarla uygulanan Devletçilik, Celal Bayar'ın, Cumhuriyet kurulduktan sonra yeniden getirildiği Ekonomi Bakanlığı döneminde yaptığı çalışmalar açıklanmaya çalışılmıştır.İkinci bölümde; Celal Bayar'ın Şark Raporu, raporun neden hazırlandığı ve raporda yer alan konuların içerikleri üzerinde durulmuştur. Böylelikle ülkenin dışa bağımlı olmadan kendi kendine yetebilen bir ülke olma yolunda atılmış temel adımlarında anlatılması sağlanmaya çalışılmıştır.Sonuç bölümünde ise yapılan çalışmaların çıkarımlarına dayanılarak Türkiye'nin daha sonraki dönemlerdeki ekonomik faaliyetlerinin temelinin bu dönemlerde atıldığı vurgulanmıştır.ANAHTAR KELİMELERAtatürk, Celal Bayar, Milli Mücadele, Ekonomi, Şark Raporu

The Ottoman Empire, which signed Mondros Armistice after The First World War taking place between the years 1914-1918, ended actually and legally. When Entente States began to invade Anatolia based on the armistice conditions, National Struggle began under the leadership of Mustafa Kemal Pasha.National Struggle was made against both the enemy and the creation of the national economy. Because of economic concessions which were given within the Ottoman Empire for many years, the creation of the national economy the country that had a great deal remains to be developed back was a priority matter. For that purpose, besides Turkey's agriculture-based economy, the necessity of industrialization was demonstrated.Celal Bayar's undertaking this task and having a lot of activity was instrumental in the creation of important work to be accomplished in a short period of national economy. Celal Bayar was one of the most trusted names by Ataturk. Our study aimed to assert Celal Bayar's endeavors in establishing the National Economy since the beginning of National Struggle and the establishment of the Republic of Turkey and afterwards.In this context, in the first part of the thesis, it has been tried to explain that the introduction of Celal Bayar's Ministry of Economy of National Movements, In Turkey, which had to be implemented because of lack of capital, but was applied the peculiar condition without any government statism model, Celal Bayar's works after he was reelected for the Ministry of Economy of the Republic.In the second part; Celal Bayar's Oriental Report, why the report was prepared and the contents of the issues covered in the report have been focused on. Therefore, without external dependent towards becoming a self-sufficient country has tried to be explained on the basis of steps.In the conclusion section, Based on the conclusions of studies, Fundamentals of Turkey's economic activities in the later stages has been emphasized.KEYWORDSAtatürk, Celal Bayar, National Defense, Economy, Oriental Report