Coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemleri kullanılarak Cilo(Buzul) Dağları`nda aktif buzul ve buzul şekillerinin değerlendirilmesi

Abstract

Küresel iklim değişikliği günümüzde dünyayı tehdit eden ve birçok çalışmaya konu olan önemli bir doğa olayı haline gelmiştir. Küresel ısınmanın boyutları farklı yöntemler ile tespit edilmeye çalışılmaktadır. Aktif buzul alanları iklim değişikliklerine çok hassas olduğundan küresel ısınmanın boyutunu ortaya koymak için incelenmesi gereken önemli alanlardan biridir.Türkiye 36-42 derece kuzey paralelleri arasında yer aldığı için son buzul çağında yaşanan buzullaşmadan ekilenmiş ve bu döneme ait izler taşımaktadır. Bu alanda çalışan araştırmacılar, Türkiye'nin güncel buzullarını ve buzullaşmanın bulunduğu bölgeleri başlıca 3 gurup altında toplamışlardır: Toros Dağları, Doğu Karadeniz Dağları, Volkanlar ve Anadolu'nun diğer bağımsız dağları. Toros Dağları grubunda yer alan 4135 m. yüksekliğe sahip Cilo Dağı, üzerinde aktif buzulu ve birçok buzul şeklini barındıran önemli buzullaşma alanlarından birini oluşturmaktadır.Bu çalışmada Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) yöntemleri kullanılarak Cilo Dağları'ndaki aktif buzul ve buzul şekilleri incelenmektedir. Aktif buzul, 1937 yılında Bobek tarafından tespit edilmiş, 1952 yılında Erinç tarafından incelenmiştir. 1970'li yıllardan günümüze kadar yaklaşık onar yıllık aralıklarda çekilmiş uydu görüntüleri ile tespit edilerek geçen 80 yıllık periyotta meydana gelen değişim irdelenmektedir. Buzul şekillerinden ise Buzul Vadileri, Sirkler ve Buzul Gölleri tespit edilmiş ve değerlendirilmiştir.Çalışma sonucunda 80 yıllık (1937-2016) zaman diliminde Gelyaşin (İzbırak) Buzulu'nda % 72, Mia Hvara Buzulları'nda % 73, Suppa Durek (Erinç) Buzulu'nda ise % 75 oranında kütle kaybı yaşanmıştır. Çalışma alanı genelinde ise buzulların ¾'ü eriyerek ortadan kalktığı görülmektedir. Sahada 2 tane ana buzul vadisi 3 tane tali buzul vadisi, 41 adet sirk ve 19 adet buzul gölü tespit edilmiştir. Çalışma alanı litolojik birim olarak kireçtaşından oluştuğundan buzul şekilleri iyi korunamamış ve bozulduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Uzaktan Algılama (UA), Buzullaşma, Aktif Buzul, Buzul şekilleri, Cilo Dağları, Buzul Jeomorfolojisi

Global climate change which threatens the world and subject to many studies recently, has become a major natural events. The dimension of global warming is attempted to be determined by different methods. Active glacial area is one of the major subject in order to determine the dimension of global warming because of its sensitive to climate changes. Because Turkey is located between 36 and 42 degree north parallels, it has influenced by glaciation of last glacial era and it has many evidences of this period. Active glaciers and glaciated area of Turkey have been grouped into three main groups by researchers that studied on this subject: Taurus Mountains, Eastern Black Sea Mountains, volcanoes and other independent mountains of Anatolia. Cilo Mountain (4135 m.) which is located on Taurus Mountains chain is an important area of glaciated region having active glaciers and many glacial landscapes. In this study, the active glaciers on Cilo Mountain are investigated by using Remote Sensing (RS) and Geographic Information Systems (GIS). Active glacier was determined by Bobek in 1937, and it was investigated by Erinç in 1952. Its changes between 1970s and present are evaluated by using satellite images taken about ten years apiece. Therefore the changes through 80 years are evaluated. In addition Glacial Valleys, Cirques and Glacial Lakes located on study area have been detected and evaluated.The conclusion of study shows that through 80 years Gelyaşin (İzbırak), Mia Hvara, and Suppa Durek (Erinç) Glaciers have receded as % 72, % 73, and % 75 respectively. Totally in study area ¾ of glaciers have been melted and disappeared. Trough study area 2 main glacial valleys, 3 secondary glacial valleys, 41 cirques and 19 glacial lakes have been detected. Because the study area consists of limestone the glacial landscapes couldn't heve been protected and they have been destroyed.Keywords: Geographic Information Systems (GIS), Remote Sensing (RS), Glaciation, Active Glacier, Cilo Mountains, Glacial Geomorfology