Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme ile öğretmen öz yeterlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Niğde Üniversitesi örneği

Abstract

Bu araştırma, Türkçe öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ile öğretmen öz yeterlik algısı arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma; Giriş, Kuramsal Temeller, Yöntem, Bulgular ile Sonuç, Tartışma ve Öneriler olmak üzere beş ana bölümden oluşmaktadır. Betimsel özellikte olan bu çalışmada, tarama (survey) yöntemi kullanılmıştır. Ölçekler, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi bölümünde okuyan 241 öğretmen adayına yapılmıştır. Katılımcıların %62,2'sini bayan, %37,8'ini erkek öğretmen adayları oluşturmaktadır. Katılımcılardan 20 yaşında olanların toplam yüzdesi % 35,3'tür. 1. sınıfta okuyanlar genel yüzdenin %35,3'ünü oluşturmaktadır. Katılımcılardan 2. sınıfta okuyanlar toplam yüzdenin %33,2'sini, üçüncü sınıflar %15,8 ve dördüncü sınıflar %15,8 oluşturmaktadır. Katılımcıların %43,6'sını ilden gelen öğretmen adayları oluşturmaktadır. Toplam yüzdenin %75,9'unu genel lise mezunu öğretmen adayları oluşturmaktadır.Yansıtıcı düşünme ve öz yeterlik ölçeklerinden elde edilen veriler SPSS-13 paket programında işlenmiştir. Öğrencilerin demografik özelliklerine ilişkin veriler frekans ve yüzde dağılımı ile çözümlenmiştir. Ölçeklerden elde edilen puanların aritmetik ortalaması ve standart sapması alınmıştır. Öğrencilerin demografik özellikleri ile yansıtıcı düşünme ve öz yeterlik puanlarına ilişkin karşılaştırma analizlerinde t-testi ve tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Araştırma için Akbari, Behzadpoor ve Dadvand (2005) tarafından geliştirilen Ergüven tarafından Türkçe'ye çevrilen Yansıtıcı Düşünme Ölçeği; Yavuzer ve Koç (2002) tarafından geliştirilen Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır.Yansıtıcı düşünme ölçeğinin eleştirel boyutunda Cronbach's Alpha katsayısı .69 bulunmuştur. Üst bilişsel için .73, bilişsel için .64, uygulama için .69, ahlak için .62 ve duyuşsal için .68 bulunmuştur. Yansıtıcı düşünme ölçeğinin tamamına ilişkin iç tutarlık güvenirlik katsayısı .91 bulunmuştur. Öz yeterlik ölçeği için elde edilen iç tutarlık güvenirlik katsayısı .95 bulunmuştur.Katılımcıların cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, mezun olunan okul türü, anne babanın eğitim düzeyi özelliklerinin yansıtıcı düşünmeyi ve öğretmen öz yeterlik algısını ne şekilde etkilediği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre kız öğretmen adaylarının erkek öğretmen adaylarına göre daha üst bilişsel yansıtıcı düşünme eğilimi gösterdikleri belirlenmiştir. Ayrıca 1. sınıf öğrencilerinin 2., 3. ve 4. sınıf öğrencilerine göre üst bilişsel boyutta daha yüksek yansıtıcı düşünme eğilimleri olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmen adaylarının öz yeterlik algılarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık olup olmadığı yapılan analiz sonucunda kız ve erkek öğrencilerin öz yeterlik algılarında farklılık olmadığı görülmüştür. Sınıf düzeyinde yapılan öz yeterlik algısı analiz sonucuna göre 1. sınıf öğrencilerinin diğer sınıf öğrencilerine göre daha yüksek öz yeterlik algısına sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Öz yeterlik ile gelinen yerleşim türü arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.Tek yönlü varyans analizi sonucunda üst bilişsel (F=2.883) boyutta öğrencilerin geldikleri yerleşim türüne göre anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Öz yeterlik puanlarında gelinen yerleşim türüne göre anlamlı bir fark bulunmamıştır. İlden gelen öğrencilerinin aritmetik ortalaması (13.02) diğer yerleşim türlerinden gelen öğrencilerinden daha yüksektir. Yansıtıcı düşünmenin diğer boyutları ile öğrencilerin geldikleri yerleşim türü arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Ayrıca öz yeterlik ile öğrencilerin geldikleri yerleşim türü arasında da anlamlı fark bulunmamıştır (p=0.395).Yansıtıcılık alt boyut puanları ile öğretmenlik öz yeterlik puanları arasında .001 düzeyinde anlamlı ilişki olduğu görülmektedir. Yansıtıcı düşünme ölçeğinin alt boyut puanları ile öğretmenlik öz yeterlik arasında pozitif ancak düşük korelasyonlar olduğu görülmektedir. Eleştirel, üst bilişsel, bilişsel, uygulama, ahlak ve duyuşsal değişkenleri birlikte öğrencilerin öz yeterlik puanları ile anlamlı bir ilişki vermektedir (F=9.010, p<.05). Altı değişken birlikte öz yeterlik puanlarının toplam varyansının %18.8'ni açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısı b'ya göre yordayıcı değişkenlerin öz yeterlik puanları üzerindeki önem sırası bilişsel, ahlak, üst bilişsel, duyuşsal, eleştirel ve uygulamadır. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları incelendiğinde bilişsel boyutun (t=3.147, p<.05) ve ahlak boyutunun (t=2.126, p<.05) öğretmenlik öz yeterlik puanları üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Düşünme, Yansıtıcı Düşünme, Öz Yeterlik, Öğretmen Öz Yeterlik

This study was carried out to evaluate the relationship between reflective thinking and teacher self efficacy perceptions of prospective teachers. The study consists of five main chapters, namely, Introduction, Theoretic Foundation, Method, Findings and Conclusion, Discussion and Suggestions. Survey method was used in the study which has descriptional feature. Survey was conducted on 241 prospective teachers studying in the Department of Turkish Education, Educational Faculty of Niğde University. %62,2 of the participants are female and %37,8 male. %35,3 of the participants are at the age of 20. %35,3 of the participants are freshmen. %33,2 of the participants are at the second grade (sophomore) of the department. Third grade participants (junior students) are %15,8 and fourth grade participants (senior students) are %15,8. The percent of the participants come from city centre are % 43,6. The percent of the participants who are graduates of general high school are %75,9.Data obtained from the Scales of Reflective Thinking and Teacher Self Efficacy Perception was processed with the help of SPSS 13 software. Data related to demographic features of the students was analyzed with frequency and percent distribution. Standard deviation and arithmetical mean of the points obtained from scales were calculated. T-test and ANOVA were calculated in the comparative analyses for reflective thinking, demographic features and self efficacy points. Reflective Thinking Inventory, developed by Akbari, Behzadpoor ve Dadvand (2005) and translated by Ergüven and Teacher Self Efficacy Scale, teacher's self-efficiency developed by Yavuzer and Koç was used.The Cronbach?s Alpha coefficient was found .69 in critical dimension of reflective thinking scale. Cronbach?s Alpha coefficients for meta-cognition, cognition, application, moral, affective were found to be .73, .64, .69, .62, .68, respectively. Internal consistency reliability coefficient for overall reflective thinking scale was found to be .91. Internal consistency reliability coefficient for self efficacy scale was found to be .95How the age, grade, gender, kind of high school graduated, education levels of parents of the participants were effective on the reflective thinking and teacher self efficacy perceptions was detected. According to the results of the survey, it was determined that female prospective teachers show higher reflective thinking trends than those of male ones. Additionally, it has been found that freshmen students had higher reflective thinking trends than those of other grades, namely, 2, 3, 4. It has been seen that self efficacy perceptions of the female and male students were close and there is no meaningful difference according to the self efficacy perception analyses for gender variance. It has also been found out that freshmen students had higher self efficacy perceptions than those of other grades, namely, 2, 3, 4 according to the self efficacy perception analyses for grade variance. It was found that there is no significant difference between the hometown origin and self efficacy.A significiant difference is seen according to the location type where students come from, with the result of one-way variance analysis in metacognitive terms(F=2.883). No significiant difference has been found in self-sufficiency scores according to the location type. Arithmetic average of the students who come from urban areas(13.02) is higher than those of other types of locations. There has been found no significiant difference between the other terms of reflective thinking and the locations students come from. Also, there has been found no significiant difference between self-sufficiency and locations students come from, either(p=0.395). There is observed a significiant relationship in the rate of .001 between reflectance subdimension scores and teacher self-efficiency scores. We see a positive, but low correlation between reflective thinking scale?s subdimension scores and teacher self-efficiency. Critical, metacognitive, cognitive, practice, morality and affective variables, together, give significiant relationship with students? self-efficiancy scores(F=9.010, p<.05). These six variables together explain %18.8 of the total self-efficiency scores. According to standartized regression coefficient b, predictor variables? value order over self-efficiency is cognitive, morality, metacognitive, affective, critical and the practice. When t-test results about regression coefficents? signifiancy is analyzed, cognitive dimension(t=3.147, p<.05) and morality dimension (t=2.126, p<.05) are seen to be significiant predictors on teacher self-efficiency scores.Key Words: Thinking, Reflective Thinking, Self Efficacy, Teacher Self Efficacy