Fen ve Teknoloji dersi öğretmenlerinin sınıf içi iletişim ve etkileşimlerinin analizi: Diyalojik ve otoriter tartışmalar

Abstract

Bu çalışmanın amacı fen sınıflarında araştırmacı tarafından kurgulanan bir etkinlik esnasında gerçekleşen sınıf içi iletişim ve etkileşimleri Mortimer ve Scott (2003) tarafından geliştirilen analitik çerçeveye göre incelemektir. Nitel araştırma deseninde gerçekleştirilen çalışmanın uygulamaları 2011-2012 eğitim öğretim yılının ikinci yarısında Niğde ilinde bulanan 4 farklı okulda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu bu okullarda görev yapmakta olan beş Fen ve Teknoloji Dersi öğretmeni ile bu öğretmenlerin ders verdikleri sınıfların öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma grubundaki öğretmen ve öğrenciler seçilirken araştırmacının ve öğretmenlerin uygun olduğu ders saatleri dikkate alınmıştır. Araştırmanın etkinlikleri için araştırmacı tarafından hazırlanan sorular kullanılmıştır. Sorularda yatay düzlemde hareket eden araçların yarışları üzerine odaklanılmıştır. Etkinlikler sırasında öğrencilerden sorularda verilen araçlardan hangisinin yarışı kazanacağını tahmin etmeleri istenmiştir. Öğretmenler tarafından yürütülen sınıf içi tartışmalar bu tahminler üzerine gerçekleşmiştir. Etkinliklerin sonunda yarış sonucunun kontrol edilmesini sağlayan düzeneklerle deney yapılmış ve etkinlikler sonlandırılmıştır. Araştırmanın veri kaynaklarını araştırmacı tarafından hazırlanan soru formları, etkinliklere ilişkin gözlem notları ve etkinlik sürecine ilişkin ses kayıtları oluşturmaktadır. Uygulamalar öncesinde katılımcı beş fen ve teknoloji dersi öğretmeni ile uygulama sürecine ilişkin görüşmeler yapılmıştır. Uygulama aşamasında katılımcı öğretmenler fen sınıflarında soru formlarını kullanarak tartışmaya dayalı bir ortamda soru çözüm etkinliği gerçekleştirmişlerdir. Uygulamalar sonrası elde edilen veriler Mortimer ve Scott'un (2003) sınıf içi iletişim ve etkileşimlere yönelik geliştirdikleri analitik çerçeveye göre analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucuna elde edilen bulgular aşağıdaki gibidir.•İletişim analizi sonuçlarına göre katılımcı beş fen öğretmeninin etkinlikler boyunca ağırlıklı olarak diyalojik/etkileşimli söylemler kullanırken, otoriter/etkileşimsiz söylemlere yer vermedikleri görülmüştür. Ayrıca sınıf içi etkileşimlerde öğrenci fikirlerinin birbirleri ile tartıştırılmasını ifade eden interanimasyon düzeylerinin düşük kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.•Etkinlikler süresince sınıf içi etkileşimler Mortimer ve Scott'un (2003) açık zincir modelinde gerçekleşmiştir. Buna göre öğretmenler Soru-Cevap-Değerlendirme şeklindeki üçlü diyalogları kullanmamış ve doğru cevabı söylemekten kaçınmışlardır.•Araştırma grubundaki beş fen öğretmeninin etkinlikler sırasında sık sık genişletici ve tekrarlatıcı yönlendirmeler kullanırken çatıştırıcı yönlendirmelere çok nadir yer verdikleri görülmüştür. Buna bağlı olarak sınıf içi etkileşimlerin öğretmen-öğrenci arasında tek düze şekilde gerçekleştiği, tartışmaya dayalı ortamların oluşturulamadığı ve sınıflarda öğretmen otoritesinin yerini koruduğu sonuçları ortaya çıkmıştır.

The aim of this study is to examine communications and interactions during an activity, edited by researcher, in science classrooms using the analytical framework developed by Mortimer and Scott (2003). Study which is performed in the framework of a qualitative research design conducted in four different schools in Niğde during the second half of 2011-2012 academic year. The study group of research consist of five Science and Technology teachers and their students in selected four schools. When selecting teachers and students in the study group, considered suitable school hours for teachers and researcher. In activities of research, questions which prepared by the researcher, were used. Questions focused on the race of vehicles traveling in the horizontal plane. Students were asked with this questions for predictions about which one of vehicles will win the race. Teachers conducted the argumentations on these student predictions. At the end of activities experiments performed with arrangements for controlling race results and activities were finalized. Data sources of research are consist of questionnaire prepared by the researcher, observation notes related to activities and audio recordings of activities. Before classroom practices interviews were conducted with five science and technology teachers about practice process. During classroom practices participant teachers performed problem solving activities using questionnairies in science classes based on discussions. Data collected after practices was analyzed using the analytical framework which was developed by Mortimer and Scott (2003) for classroom communications and interactions. After the following conclusions were reached the analysis of the findings.•According to the results of communication analysis participant five science teachers used dominantly dialogic/inteactive discourses and didn't use any authotitative/ noninteractive discourses. In addition, a result found that interanimations which means to create discussions about orher's ideas remained low level in classroom interactions.•During activities classroom patterns of interactions took place in the open-chain model formed by Mortimer ve Scott (2003). Accordingly teachers didn't use triadic dialogues form of Question-Answer-Evaluation and avoided from saying the right answer.•Analysis suggested that five science teachers in study grup have often used expander promts and repeater prompts but making conflict prompts were rarely used. Consequently it was concluded that classroom interactions took place between teacher and student in uniform way, teachers could't create an environment based on argumentation and taechers authority maintained its place in the classrooms.