Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okur dostu metin bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Ders kitapları eğitim sürecinin vazgeçilmez aracı olarak güncelliğini korumaktadır. Şüphesiz bu güncelliğin korunmasındaki en büyük etmen, metinlerin dil eğitiminin vazgeçilmezi olarak varlığını sürdürmesidir. Etkin bir dil eğitimi ancak yazıldığı dilin söz varlığını, biçimsel ve anlamsal bütünlüğünü zengin, açık, sade ve anlaşılır bir sunumla iletebilen metinlerle mümkündür.Metinlerin öğretici işlevini yerine getirebilmesi için belirli ölçütleri adım adım sağlaması gerekmektedir. Bu ölçütlerin, gerek metin üretim evrelerinde gerekse de üretilen metnin sınanması/değerlendirilmesi evrelerinde işlerliğini görebilmek adına, pek çok ölçüt listesi, rubrik, değerlendirme… vb. ortaya konmuştur. Bu çalışmanın amacı, alanyazında yer alan bu ölçütlerden bir tanesini, Okur Dostu Metin Değerlendirme Rubriği'ni (ODMDR), ders kitaplarındaki metinler üzerinde sınamak ve böylece bu metinlerin ve doğal olarak da ilgili rubriğin işlevselliğini ortaya koymaktır.Bu amaç doğrultusunda 1996, 1998, 2000, 2008, 2009 ve 2012 yıllarında okutulan 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarından yansız 136 metin derlenmiştir. Bu metinler, tiplerine göre (anlatı metni, açıklayıcı metin) ayrıldıktan sonra ODMDR'de belirtilen yönergelere göre, rubrik içerisindeki yedi farklı boyut çerçevesinde değerlendirilmiştir.Değerlendirme sonuçlarına göre 136 metnin 75'i anlatı metni, 61'i açıklayıcı metin olarak sınıflandırılmıştır. İlgili metinler ODMDR ölçütlerini kısmen/orta derecede karşılar niteliktedir.

Textbooks as a indispensable means of education process still keep their actuality. Decidedly, the most important factor on keeping this actuality is the text that keep on its own necessary on the process of education. An efficient education is only possible with the texts which can transfer its language's vocabulary, the unity of stylistic and semantic with a purely and comprehensible presentation.Texts have to provide some specific criterias stepwise for performing its informative function. There are many list of criteria, rubrics, evaulations… etc. have been produced to observe the interoperability of the phases of the textulization and the evaulation/examination of texts. The purpose of this study is to examine one of the text criterion in the literature, Friendly Text Rubric, on the texts in the coursebooks and thus to put forward the functionality of this rubric and also these texts.In the light of this purpose, 136 texts are compiled from the 8th grade coursebooks by the year of 1996, 1998, 2000, 2008, 2009 and 2012 randomly. These texts have been classified into text types (as narrative and expository) and then evaulated in the frame of seven dimensions in the Friendly Text Rubric.With respect to the results, 136 texts have been classified as narrative (75) and expository (61). The texts compiled for this study fulfills the criterion of Friendly Text Rubric comparatively.