Bakı ve yüksekliği farklı mera vejetasyonlarında değişik üçgül türleri (Trifolium sp.)`nin kimi morfolojik ve yem niteliği özellikleri

Abstract

Araştırma, mera vejetasyonlarındaki değişik üçgül türlerinin [tarla üçgülü (T. arvense L.), iri tarla üçgülü (T. campestre Schreb.), sarı küçük üçgül (T. dubium Sibth.), ortanca üçgül (T. medium L.) ve melez üçgül (T. hybridum L.)] kimi morfolojik [bitki boyu (cm), dal sayısı, sap çapı (mm), ana sapta yaprak sayısı, yaprak sapı uzunluğu (cm), yaprakçık boyu (cm), yaprakçık eni (cm), yaprak/sap oranı] ve yem niteliği [ham protein oranı (%), ham selüloz oranı (%), Ca oranı (%), P oranı (%),K2O oranı (%) ve Mg oranı (%)] özelliklerine bakı (kuzey ve güney) ve yüksekliğin (10-18 m ve 641-650 m) etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Çalışma 2006-2008 yılları arasında Bulgaristan'ın Razgrad iline bağlı Belovets köyü (43° 48' K, 26° 39' D) ve Tekirdağ'ın Husunlu ve Karaevli köylerindeki (41° 02' K, 27° 39' D) meralarda yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Türler her yıl mayıs ve eylül ayları arasında tam çiçeklenme döneminde toplanmıştır.Üçgül türlerinin bitki boyu, ana sapta yaprak sayısı, yaprakçık boyu, yaprakçık eni ve yaprak/sap, ham protein, ham selüloz, Ca ve K2O oranlarının bakı ve yükseklikten etkilendiği belirlenirken; P ve Mg oranları bakımından bakı ve yükseklikler arasında fark belirlenmemiştir. Dal sayısı yükseklikten, sap çapı da bakıdan etkilenmiştir.Yükseklik ana etkisinde; en yüksek bitki boyu (41.757 cm), dal sayısı (12.147), ana sapta yaprak sayısı (15.700) ve yaprak/sap (0.930), ham protein (%18.083), ham selüloz (%25.457) ve K2O oranı (%2.726) değerleri 641-650 m yükseklikte tespit edilmiştir.Bakı ana etkisinde ise bitki boyu (36.940 cm), ana sapta yaprak sayısı (13.933), yaprak sapı uzunluğu (1.830 cm), yaprakçık boyu (2.280 cm) ve eni (1.542 cm) ile yaprak/sap oranı (0.942) ve ham protein oranı (% 17.890) kuzey bakısında en yüksek iken, güney bakısında ise sap çapı (4.440 mm), ham selüloz (% 25.473), Ca (% 2.236) ve K2O oranları (% 2.641) en yüksektir.

The aim of investigation was to determine the effects of aspect (north and south) and altitude (10-18 m and 641-650 m) on some morphological [plant height (cm), stems/plant, stem diameter (mm), leaves/main stem, petiole length (cm), leaflet length (cm), leaflet width (cm), leaf/stem ratio] and forage quality properties [crude protein ratio (%), crude cellulose (%), Ca ratio (%), P ratio (%),K2O ratio (%) and Mg ratio (%)] of different clover species [hare?s-food clover (T. arvense L.), field clover (T. campestre Schreb.), suckling clover (T. dubium Sibth.), alsike clover (T. hybridum L.) and zigzag clover (T. medium L.)] in grassland vegetations.This research was carried out in 2006-2008 on the pastures of Belovets village, in Razgrad (Bulgaria) located at (43° 48' N, 26° 39' E) about 641-650 m altitude above sea level, with a typical humid continental climate and Husunlu and Karaevli villages in Tekirdag (Turkey) located at (41° 02' N, 27° 39' E), about 10-18 m altitude above sea level, with a typical subtropical climate. The experiment was laid out randomized split-split blocks design with three replicates. Clover species were collected each year (May to September) at full-bloom stage.The plant height, leaves/main stem, leaflet length, leaflet width, leaf/stem ratio, crude protein ratio, crude cellulose, Ca and K2O ratios were affected by aspect and altitude. In P and K2O ratios, not differences were determined between aspect and altitude. The altitude had significant effects on stems/plant; whereas, aspect affected stem diameter significantly.In the main effect of altitude, maximum plant height (41.757 cm), stems/plant (12.147), leaves/main stem (15.700), leaf/stem (0.930), crude protein (%18.083), crude cellulose (%25.457) and K2O (%2.726) ratios were found at 641-650 m.In the main effect of aspect, north showed the highest plant height (36.940 cm), leaves/main stem (13.933), petiole length (1.830 cm), leaflet length (2.280 cm), leaflet width (1.542 cm), leaf/stem ratio (0.942), crude protein ratio (% 17.890), whereas, the highest stem diameter (4.440 mm), crude cellulose (% 25.473), Ca (% 2.236) and K2O (% 2.641) ratios was determined from clover species at the south.