Bazı ekmeklik ve makarnalık buğdayların farklı gelişme dönemlerinde kök ve toprak üstü organların gelişimi ve aralarındaki ilişki

Abstract

ÖZET BAZI EKMEKLİK VE MAKARNALIK BUĞDAYLARIN FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE KÖK VE TOPRAK ÜSTÜ ORGANLARIN GELİŞİMİ VE ARALARINDAKİ İLİŞKİ Bu çalışma, Hatay ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin farklı gelişme dönemlerindeki bitkisel özelliklerin incelenmesi ve verimle olan ilişkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma alanında 1999-2000 yeyiştirme sezonunda yürütülen bu çalışmada, 3 ekmeklik buğday çeşidi (Genç-99, Golia, Panda) ve 2 makarnalık buğday çeşidi ve 1 makarnalık buğday hattı (Gedizr75, Ege-88, Omrabi-1), sekiz farklı gelişme döneminde (kardeşlenme öncesi, kardeşlenme başlangıcı, kardeşlenme ortası, sapa kalkma başlangıcı, sapa kalkma sonu, çiçeklenme dönemi, süt olum ve olgunlaşma dönemi) kök sayısı, kök uzunluğu, kök yaş ağırlığı, kök kuru ağırlığı, fide uzunluğu, fide yaş ağırlığı, fide kuru ağırlığı, yaprak sayısı, kök kuru / fide kuru ağırlığı ve tane verimi yönünden incelenmiştir. Kök sayısı, kök uzunluğu, kök yaş ağırlığı, fide uznluğu, yaprak sayısı ve kök kuru / fide kuru ağırlığı sapa kalkma sonu döneme kadar göreceli bir şekilde artış gösterirken, ilerleyen dönemlerde doğrusal şekilde artış göstermişlerdir. En yüksek kök kuru / fide kuru ağırlığı kardeşlenme döneminde tesbit edilirken, ilerleyen dönemlerle beraber kök kuru / fide kuru ağırlıklarında (fide kuru ağırlığı lehinde olan artışdan dolayı) azalmalar tesbit edilmiştir. Kök kuru ağırlığı, fide yaş ağırlığı ve fide kuru ağırlıkları süt olum dönemine kadar göreceli bir şekilde artış göstermişlerdir. Olgunlaşma döneminde, tane verimi ile fide yaş ağırlığı ve fide kuru ağırlığı arasında önemli ve olumlu ilişki tesbit edilirken kök kuru / fide kuru ağırlığı arasında önemli ve olumsuz bir ilişki tesbit edilmiştir. 2001, 56 sayfa Anahtar kelimeler; buğday, kök, gelişme dönemi, verim

II ABSTRACT DEVELOPMENT OF ROOT AND ABOVEGROUND PARTS OF SOME BREAD AND DURUM WHEATS AND THEIR RELATIONSHIPS İN THE DIFFERENT GROWING STAGES This study was conducted to investigate plant characteristics at varius growing stages and determine their effect on grain yield of some durum and bread wheat species grown under Hatay ecologial. The experimet was conducted in the experimantal area of Field Crop Department of Mustafa Kemal University in 1999 / 2000 growing season with 3 bread wheat (Genç-99, Golia, Panda) and 2 durum wheat (Gediz-75, Ege-88) and 1 line durum wheat (Omrabi-1) cultivars. The following plant characteristics were investigated at different growing stages (before tillering, beginning of tillering, middle of tillering, beginning of stem elongation, end of stem elongation, anthesis period, milk development and ripening): number of root, root length, fresh weight of root, oven dry-weight of root, plant height, fresh plant weight, number of leaves, dry weight of root / dry plant weight and grain yield. While, number of root, root length, fresh weight of root, plant height, number of leaves, dry weight of root / dry plant weight gradually increased up to stem elongation period, these properties linearly increased in the later periods. Maximum dry weight of root / dry plant weight ratio was observed in the tillering period, a decreased was determined during the following periods. Dry-weight of root, fresh plant weight, dry plant weight had progressively increased up to milk development period. Positive and significant relationships were determined among grain yield and fresh plant weight and dry plant weight, whereas a significant negative relationship was observed with the dry root weight / dry plant weight. 2001, 56 pages Keywords: Wheat, Root, Growing Stage, Yield