Kolzada (Brassica napus L.) farklı eksplant, besi ortamı kombinasyonu ve NaCl tuzunun kallus ve somatik embriyo oluşumu üzerine etkisi

Abstract

ÖZET KOLZADA (Brassica napus (L)) FARKLI EKSPLANT, BESİ ORTAMI KOMBİNASYONU ve NaCl TUZUNUN KALLUS VE SOMATİK EMBRİYO OLUŞUMU ÜZERİNE ETKİSİ Bu çalışmada, kolza (Brassica napus L.) 'da eksplant olarak kullanılabilecek en uygun bitki kısımlarının tespiti, kallus ve somatik embriyo oluşumunda en etkin besi ortamı, büyüme düzenleyicileri ve konsantrasyonlarının belirlenmesinin yanı sıra farklı NaCl konsantrasyonları içeren besi ortamında kültüre alınan ekplantlarda kallus ve somatik embriyo oluşum durumları incelenmiştir. Araştırmada en fazla kallus ve somatik embriyo oluşumu 2 mg/1 BAP (Benzilaminopürin) ve 1 mg/1 NAA (Naftalenasetikasit) içeren MS (Murashige Skoog,1962) besi ortamında genç yaprak ayası ve epidermal tabakası çıkartılmış gövde kısımlarından elde edilmiştir. Araştırma sonuçlan, NaCl konsantrasyonunun %0,25'den %1'e yükselmesi durumunda kallus ve somatik embriyo oluşumunu olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymuştur. En fazla kallus oranı en düşük NaCl (%0.25) konsantrasyonunun olduğu besi ortamında epidermal tabakası çıkartılmış gövde eksplantından elde edilmiştir. Bununla birlikte kültüre alınan en genç yaprak ayası eksplantı orta düzeyde kallus oluştururken, an az kallus ve somatik embriyo oluşum oranının petiol eksplantından elde edildiği saptanmıştır. Kallus ve somatik embriyo oluşum oranlan, farklı NaCl konsantrasyonlarından önemli derecede etkilenmiştir. Kültür başlangıcından itibaren altı hafta süreyle yapılan gözlemlerde; farklı NaCl konsantrasyonlarının kültür gelişimi üzerine ilk 5 haftada pek fazla önemli bir etkide bulunmazken, 6. haftada farklı NaCl konsantrasyonlarının kültür gelişimi üzerine önemli derecede olumsuz etkide bulunduğu gözlenmiştir (p<0.01). Araştırma sonuçlan; tuzluluğa dayanıklı kolza çeşitlerinin seçilmesinde 2 mg/1 BAP ve 1 mg/1 NAA büyüme düzenleyicilerini içeren MS besi ortamında genç yaprak ayalarının ve epidermal tabakası çıkartılmış gövde kısımlannın eksplant olarak başarı ile kullanılabileceğini göstermiştir. Bu araştırmada farklı bitki kısımlanndan alınan eksplantlarda in vitro da somaklonal varyasyon oluşum oranlan tespit edilememiş olmakla birlikte, elde edilen sonuçlann gelecekte farklı bitki kısımlanndan alınan eksplantlarda somaklonal varyasyon oluşum oranlannın araştınlacağı çalışmalara katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler; Kolza (Brassica napus), In vitro, NaCl Stresi, Somatik Embriyogenesis

II ABSTRACT EFFECTS OF EXPLANT TYPE, NUTRITION MEDIA and NaCI on CALLUS and SOMATIC EMBRIO FORMATION of RAPESEED (Brassica napus (L.)) This study was conducted to deterine the most suitable plant parts that could be used as explant(s), the basal medium, growth regulators and their concentrations and to determine the effects of various level of NaCI concentrations on the callus and somatic embrio formation. The highest callus and somatic embrio formation were obtained from the youngest leaf and stem pith on MS (Murashige ve Skoog, 1962) medium suplemented with 2 mg/1 BAP (Benzilaminopurin) and 1 mg/1 NAA (Naftalaceticasit). The results of current study showed that increased level of NaCI concentrations from 0.25 to 1% decreased callus and somatic embrio formation. Compared with control, the highest callus and somatic embrio formation was obtained from stem pith on medium containing 0.25% NaCI. The youngest leaf had the avarage level of callus formation, whereas the lowest callus formation was obtained from young leaf petiole. Callus and somatic embrio rates were significantly effected from different NaCI concentrations. NaCI had no significant effect on explant and callus formation within 5 weeks after transplantation. However, NaCI significantly affected callus and somatic embrio formation 6 weeks after cultivation. It was, however, determied that NaCI concentretions significantly and negatively effected callus and somatic embrio formation from explant at the latter stage of culture (6 weeks after transplantation). The results of current study showed that the youngest leaf and stem pith could be used as explant on MS media supplemented with 2 mg/1 BAP and lmg/1 NAA. In this study different plant parts were tested for suitability of callus and somatic embrio formation in in vitro. Somaclonal variation rates of explants taken from different plant parts were not determined. Somaclonal variations of different explant must be subject of further studies. Key Words; Rapeseed {Brassica napus), In vitro, NaCI Stress, Somatic Embriogenesis