Hatay ili Trabzon hurmalarının seleksiyon yoluyla ıslahı

Abstract

Bu çalışma, 2003 ve 2004 yıllarında Ülkemiz Trabzon hurması üretiminin büyük kısmının sağlandığı Hatay ilinde yetiştiriciliğin yoğunlaştığı Harbiye beldesi başta olmak üzere Belen, İskenderun, Yayladağı ve Samandağ ilçe ve köylerinde yürütülmüştür. Araştırmada farklı olduğu belirlenen tüm Trabzon hurması tipleri toplanmaya çalışılmış ve bunlardan umutlu görülen 124 tip üzerinde durulmuştur. Belirlenen tiplerde tartılı derecelendirme yapılarak 300 ve üzerinde puan alan 39 tip ile verim, meyve iriliği, SÇKM miktarı ve çiçek tipi gibi bazı özellikleri bakımından önemli bulunan 4 tip üzerinde durulmağa değer görülmüştür. Araştırmanın yapıldığı bahçelerin çoğunun sık ve düzensiz kurulduğu, bakım koşullarının çok iyi olmadığı, incelenen tiplerin bazılarında ağacın gelişmesinin kuvvetli, büyüme şeklinin ise yan dik veya yayvan olduğu belirlenmiştir. Tiplerin büyük çoğunluğu kısmi periyodisite gösterirken, bazı tiplerde verimlilik düzenli bulunmuştur. Olgunlaşma zamanlan açısından çok erkenci tipe rastlanamamasına karşın, kaliteli özelliklere sahip olan tipler oldukça fazladır. Belirlenen tiplerden 12 tipte meyve dış görünüşü çok güzel bulunurken, çok kötü görünümlü meyvelere rastlanmamıştır. Meyve et rengi tozlanmayla değişen tiplerde meyve etindeki kahverengileşmeye paralel olarak meyve eksenindeki lifli bölge daralmaktadır. Meyve üzerinde yer alan boyuna çizgiler (dilimlilik) tiplerin çoğunda orta olarak sınıflandırılmıştır. Burukluk genel anlamda tohum oluşumuyla birlikte meyve etinin kahverengileşmesi ile kaybolmaktadır. Meyve et renklerinin genelde tozlanmaya bağlı olarak değiştiği belirlenirken, meyve kabuk renklerinin turuncu veya turuncu - kırmızı olduğu ve meyve kabuk rengi b* yönünden genel olarak yüksek değerler gösteren tiplerin meyve albenilerinin daha çekici olduğu saptanmıştır. 2 yıllık bulgulara göre, belirlenen tiplerde ortalama meyve ağırlığı 58.60 g ile 242.02 g, meyve eni 25.98 mm ile 78.84 mm, meyve boyu 43.13 mm ile 70.16 mm, meyve indeksi 0.39 ile 1.31, kaliks genişliği 34.26 mm ile 66.48 mm, meyve eti sertliği 1.81 ile 8.27 kg-kuvvet, SÇKM miktarı % 7.70 ile % 22.60, asitlik % 0.055 ile % 0.296, pH 5.46 ile 6.53 ve tohum ağırlığı 0.89 g ile 1.46 g arasında değişmektedir. Ortalama 6.28 adet tohumlu meyvelere sahip tipler olduğu gibi partenokarpik (tohumsuz) özellikte tipler de belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hatay, Trabzon hurması, seleksiyon, meyve özellikleri, çiçek

This study was canied out in Harbiye, Belen, İskenderun, Yayladağı and Samandağ counties and their villages where persimmons are grown widely of Hatay province which is majör persimmon producer province in Turkey between 2003 and 2004,in this study, almost ali distinct persimmon types were collected as possible as. Among the types the promising 124 types was considered. By weighed grading test, the 39 types which scored 300 ör över and the 4 types due to some quality cbaracteristics, such as yield, fruit size, total soluble solid content and flower types, were considered. it was determined that persimmon orchards, being involved in this study were established dense and irregular, had poor cultural practices, some of types had strong trees and their grow habits were semistraight ör broad. Most of types showed partial alternate bearing wbile some of types had regular yield. it was not able to be determined very early maturing types, but many types had good quality characteristics. The 12 of selected types had fruits with good appearance. Fruits with very poor quaüty was not found in this study. in the pollination varient types, browing of fruit flesh was coincided with narrowing of the fibrous zone of fruit axis. Most of types were classified as medium by four-sides. Fruits start to loss astringency when seed forms following by browing of fruit flesh. Fruit flesh color varries with pollination. Fruit skin color ranged orange to orange-red. Of types, fruits with higher b* values of fruit skin color had higher attractiveness. According to 2-year data, in the selected types, mean fruit weight ranged from 58.60 g to 242.02 g; mean fruit width from 25.98 mm to 78.84 mm; mean fruit length from 43.13 mm to 70.16 mm; mean fruit index from 0.39 to 1.31; mean fruit calix width from 34.26 mm to 66.48 mm; mean fruit flesh firmness from 1.81 to 8.27 kg-kuvvet; mean fruit total solible solid content from 7.70 % to 22.60 %; mean fruit acid content from 0.055 % to 0.296 %; mean fruit juice pH from 5.46 to 6.53 and mean fruit seed weight from 0.89 g to l.46 g. Some of types was seeded with 6.28 of mean seed number while other types were parthenocarpic. Key Words: Hatay, Persimmon, selection, fruit characteristics, flower