Gama ışın patlamaları kaynakları üzerideki farklı çalışmaların incelenmesi

Abstract

IÖZETGAMA IŞIN PATLAMALARI KAYNAKLARI ÜZER NDEKFARKLI ÇALIŞMALARIN NCELENMESGama Işın Patlamaları (GRB's) keV-MeV enerji aralığında gama ışınları yayan,kısa süreli (0.1 sn-100 sn) ve şiddetli patlamalardır. Genel anlamda söylemek gerekirse,bir Gama Işın Patlamasında saniye mertebesi gibi kısa zaman aralığında açığa çıkanenerji miktarı, Güneş benzeri 1 milyar yıldızın 10.000 yılda yayacağı toplam ışımamiktarına eşit büyüklüktedir. Patlama meydana gelmeden önce, gökyüzünde neredeolacağı veya ne zaman olacağı önceden kestirilemez.Bir Gama Işın Patlaması iki safhadan meydana gelmektedir. Birinci safhada kısasüren ve çok yüksek enerjili (~ 10 52 erg) γ-ışınlarının yayımlandığı patlamanın kendisi(Anlık-γ ışıması). kincisi ise, bu safhayı takip eden, x-ışını, optik ve radyo ışınımlarıngerçekleştiği Ardıl ışınım (Afterglow) safhasından oluşur. Özellikle, 1997 yılında talya-Hollanda yapımı Beppo-SAX uydusunun fırlatılmasından sonra Ardıl ışınım bölgesindebaşarılı gözlemler yapılmıştır. Bu önemli gelişme Gama Işın Patlamalarının doğası vekökeni hakkında somut deliller sağlamıştır.Aradan geçen 40 yıllık süre içinde, γ-ışını, x-ışını, optik ve radyo dalgalarıbölgelerinde bol miktarda gözlem verisi elde edilmesine ve bu verilerin bir kısmınıneldeki kuramsal modellerle uyumlu olmasına rağmen, Gama Işın Patlamaları Evren'degizemlerini korumaya devam etmektedirler. Bu çalışmada Gama Işın Patlamalarınınkökenini ve doğasını anlamak amacıyla önerilen ve son zamanlarda bilim çevrelerincekabul gören kuramsal çalışmalar özetlenmiştir. Bu çalışmamızda, Gama Işın Patlamalarımodellerinde tam bir açıklaması bulunmayan jet akımının ve bu akımdaki magnetikalanın nasıl oluşabileceği hakkında yeni yaklaşımlarda bulunduk.2006, 83 SayfaAnahtar kelimeler: Gama Işın Patlamaları (GRB's), Ardıl ışınım (Afterglow), Ateştopu (Fireball), Şoklar, Gülle (Cannonball), Süpernova, Hipernova, Çift yoğun sistemler

IIABSTRACTINVESTIGATION OF DIFFERENT STUDIES ONGAMMA RAY BURSTS SOURCESGamma Ray Bursts (GRB?s) are short (0,1sn-100 sn) and very intense burst ofgamma rays (100 keV-1 MeV). In other words, the relased energy in a GRB event isequal to the energy which is relased from one billion stars like Sun in 10000 years. Itcannot be predicted where or when the burst before its occurence to occur.A Gamma Ray Burst consists of two phases. First, the GRB itself in which veryshort and energetic (~ 10 52 ergs) gama ray emitted. Second, the Afterglow phase whichis observed after the end of Prompt emission in x-ray, optics and radio bands. Inparticular, after the Italian-Dutch BeppoSAX satellite launched in 1997, succesfullyObservations were made in the Afterglow emission region. Detections of the Afterglowphases provided concrete proof about the nature and the origin of GRB?s.Although lots of succesful observation data in γ-ray, x-ray, optics and radiobands have been made in the last 40 years and some of these observation data fit to thetheoretical Models proposed, Gamma Ray Bursts are still a mystery in the Universe. Inthis thesis we reviwed the theoretical Models which proposed to explain nature andprogenitor of Gamma Ray Bursts. In this study, we propose to use of new approachesabout jet flow and magnetic field which occoure in it, and cannot be explained wellenough in GBR models.2006, 83 pagesKey words: Gamma Ray Bursts (GRB?s), Afterglow, Fireball, Shocks, Cannonball,Supernova, Hypernova, Binary Compact Systems.