Fiğ`in (Vicia sativa L.) buğday (Triticum aestivum L.) ve tritikale (Xtriticosecale wittm.) ile oluşturulan karışımlarında bazı bitkisel özellikler ile tür içi ve türler arası rekabetin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma fiğ, buğday ve tritikalenin tür içi ve türler arası rekabetini araştırmak, fiğ ile tritikale ve buğdayın uygun karışım oranlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Deneme Kasım 2009- Nisan 2010 döneminde Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında 3 tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak planlanmış ve saksı denemesi şeklinde yürütülmüştür. Araştırmada türlerin 1 bitki/saksı'dan 8 bitki/saksı'ya kadar değişen bitli sıklıklarında saf ekimleri ile 7 fiğ + 1 tahıl, 6 fiğ + 2 tahıl, 5 fiğ + 3 tahıl, 4 fiğ + 4 tahıl, 3 fiğ + 5 tahıl, 2 fiğ + 6 tahıl ve 1 fiğ + 7 tahıl olacak şekilde karışımlar yer almıştır.Her üç bitki türünde de aratan bitki sıklığına bağlı olarak toprak üstü tür içi rekabet artmıştır. Buğday ve tritikalede toprak altı tür içi rekabet katsayısı toprak üstü rekabet katsayısından daha yüksek olurken, fiğde toprak üstü rekabet daha yüksek olmuştur. Fiğin buğday ve tritikale karşısındaki karşısında en yüksek boğma katsayısı türlerin % 50 oranında yer aldığı karışımlarda tespit edilmiştir. Karışımdaki türlerin birbirleri üzerindeki rekabet katsayıları karışımdaki oranlarının artmasına bağlı olarak artmıştır. Karışımlarda fiğ bitki boyu karışım oranlarına bağlı olarak önemli derecede değişmiştir. Tahıl bitki boyu da karışımlara bağlı olara önemli derecede değişmiş, ayrıca tahıl bitki boyu cinsler arasında da önemli farklılık göstermiştir. Tahıllarda kardeşlenme hem karışım oranlarına hem de tahıl cinsine bağlı olarak değişmiş, buğdayın tritikaleye göre daha fazla kardeşlendiği belirlenmiştir. Karışımlarda en yüksek yeşil ot verimi 5 Fiğ + 3 Tahıl karışımında saptanırken, en yüksek kuru ot verimi, 4 Fiğ + 4 Tahıl karışımında elde edilmiştir.

This study was conducted to investigate intra- and inter-srecific competition within and between vetch, wheat and triticale as weel as to determine most proper mixture. The experiment was arranged as a pot experiment in a randomized complete block design with three replications at the experimental area of Field Crops Department of Agricutural Faculty of Mustafa Kemal University during the period between November 2009 and April 2010. The treatments were pure stands of vetch, wheat and triticale grown at different sowing densities (changing from one to eight plants per pot) and different mixtures of them such as 7 vetch + 1 cereal, 6 vetch + 2 cereal, 5 vetch + 3 cereal, 4 vetch + 4 cereal, 3 vetch + 5 cereal, 2 vetch + 6 cereal ve 1 vetch + 7 cereal.Intra-specific competition for above ground biomass of all three plant species within mixture increased depending on the increased frequency of plant density. Inter-specific competition of triticale and wheat for root biomass (yield) was higher than aboveground competition, while competition for above ground biomas was higher in vetch. The highest crowding coefficient of vetch against to wheat and triticale was determined in the mixtures containing up to 50 % vetch. Competition coefficient of the species increased in respect to increasing rate of the related species within mixture. Plant height of vetch changed significantly in respect to changing the mixture rates. Plant height of cereals was also changed significantly in respect to changing the mixture rates, and a significant inter-specific plant height change was also observed. Tillering of cereals significantly affected according to species and mixture rates, and wheat showed higher tillering ability than the triticale. The highest green biomass was obtained from the mixture of 5 vetches + 3 cereals while the highest dry weight was obtained 4 vetches + 4 cereals.