Petrol krizlerinin Türkiye ile Ortadoğu ülkeleri arasındaki ekonomik ilişkilere etkisi

Abstract

ÖZET Enerji, içinde bulunduğumuz yüzyılda yaşayan çağdaş toplumların en önemli gereksinimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Enerji, aynı zamanda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinde kesintiye uğramadan devam ettirilmesi gereken bir kaynak olması nedeniyle çözüme kavuşturulması gereken en temel konulardan birisidir. Diğer bir anlamda enerji, insan hayatının vazgeçilmez parçası ve dünyadaki sürdürülebilir kalkınma çabalarının en önemli araçlarından biridir. İnsanoğlu, tarihsel süreç içinde çeşitli enerji kaynaklan kullanmıştır. On dokuzuncu yüzyılın hızla sanayileşen dünyasında temel enerji kaynağı olarak kabul edilen kömür, yirminci yüzyılın başlarında bu unvanını yavaş yavaş petrole bırakmıştır. Gerek enerji kaynağı gerekse birçok ürüne hammadde olmanın vermiş olduğu avantaj ile jeostratejik ve jeopolitik öneme sahip olan petrol, dünyada yeni gelişmeleri de beraberinde getirmiş ve yirminci yüzyılda uluslararası politikanın temel unsurlarından biri haline gelmiştir. Petrol, dünya ekonomisinde makro dengeleri değiştirebilecek bir güce sahip olmasının yanısıra, bu özelliğinden kaynaklanan etkin bir politik güce de sahiptir. Özellikle, yakın tarih incelendiğinde petrolün kronik 'kriz' çıkardığı ve hem gelişmiş ülkelerin hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini derinden etkilediği görülmektedir. Petrolün bu yönlü özelliklerinin yakın gelecekte de devam etmesi beklenmektedir. Bu çerçevede hazırlanan çalışmamız, 'Petrol Krizlerinin Türkiye ile Ortadoğu Ülkeleri Arasındaki Ekonomik İlişkilere Etkisini' belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tezin amacına ulaşabilmesi için ülkeler itibariyle çalışmanın sınırları tespit edilmiş, çalışma konusuna giren her bir ülke gerek coğrafi,gerek demografik gerekse de petrolün aldığı pay da göz önüne alınarak ekonomileri açısından değerlendirilmiştir. Bu maksatla ilgili literatür taranmış ve hipotezin teorik yapısı oluşturulmuştur. Araştırma hipotezinin test edilmesi amacı ile, tezimizin metodolojik çalışmasında 'E- Views' bilgisayar programı ile birlikte ağırlıklı olarak En Küçük Kareler Yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen regresyon sonuçları yorumlanarak hipotezimiz test edilmiş olup, petrol krizlerinin, petrol fiyatlarının ve bölgede cereyan eden savaşların Türkiye ile Ortadoğu ülkeleri arasındaki dış ticaret hacmine olumsuz etkide bulunduğu sonucuna varılmıştır. IV