1990 sonrası Irak Türkmenlerinin sosyo-ekonomik yapısı ve Irak ekonomisine katkısı

Abstract

ÖZET1990 SONRASI IRAK TÜRKMENLER N N SOSYO-EKONOM KYAPISI VE IRAK EKONOM S NE KATKISIIrak'ın asli unsurlarından olan ve bölgedeki varlıkları çe itli yerli ve yabancıkaynaklar tarafından Sümerlere kadar dayandırılan Türkmen toplumunun, Irak'taki sosyalya antısı, siyasal yapılanma içindeki durumu ara tırmamızın konusunu olu turmu tur.Türkmenlerin Osmanlı mparatorlu u himayesinde ya adıkları dönemde, sosyo-ekonomik ve kültürel bakımdan bölgenin zengin kültüre sahip toplumu olarak varlıklarınısürdürdü ü görülmektedir. Ancak 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi ile ba layandönemle birlikte ngiltere'nin Osmanlı'dan kopardı ı Irak Türkmenleri, gerek ngiliz mandasıaltındaki Irak yönetimi, gerekse daha sonraki dönemlerde yönetime gelen Irak hükümetleritarafından sistemli zayıflatma ve yıpratma politikalarına tabi tutulmu lardır. Osmanlımparatorlu u'nun son dönemlerinde Ortado u'da petrolün varlı ının tespit edilmesi, batıülkelerinin bu bölgeye ilgi göstermesine neden olmu , jeostratejik özellikleriyle dikkat çekenIrak'ta, ya anan her iktidar mücadelesinde kaos ortamı gözlenmi tir.Tüm Irak iktidarları Türkmenlere, Türkiye ile yakın oldukları gerekçesiyle hepüphe ile yakla mı , Türkmenler tehdit olarak algılanmı tır. Bu yüzden Türkmenlere kar ıacımasız uygulamalardan kaçınılmamı tır. Baas rejimi yönetiminde de katı Arap milliyetçili ipolitikasıyla Türkmenler sindirilmi tir. Baas politikasını sürdüren Saddam Hüseyin de antidemokratik bir yönetim sergilemi , Türkmenlere yönelik etnik kıyım gerçekle tirmi ve insanhaklarını ihlal etmi tir. simler Arapçala tırılmı , arazi ve mülkler Araplara verilmi , resmibelgelerde Türkmenler Arap olarak gösterilmi tir. Irak devleti içinde sosyo-ekonomik vekültürel zenginlikleriyle öne çıkan, ülkesine ba lı, e itimli hatta Irak'ta önemli makamlaragelmi pek çok ki i yeti tiren Türkmen toplumu, günümüze kadar süren sosyo-ekonomik vekültürel yıpratma politikalarıyla güçsüz duruma dü ürülmü tür. 1990 yılından sonra Irak'taTürkmenlere yönelik baskılar etnik kıyım boyutuna varmı tır. ABD ve müttefiklerinin Irak'aaskeri müdahalesiyle birlikte ülkenin özellikle kuzeyinde Baas otoritesi zarar gördü. SaddamHüseyin'in katı önlemler aldı ı Kuzey Irak'ta yüzlerce masum Türkmen rejim aleyhtarıoldu u gerekçesiyle yargılanmadan katledildi. Öte yandan son 15 yılda hedef haline gelenTürkmenler sosyo-ekonomik yönden gittikçe güçsüz dü ürülürken, Irak'ta Barzani veTalabani'nin, özerk yapıya kavu acak ölçüde batı ve ABD tarafından zaman zaman önemlidestekler aldı ı görülmektedir. Birle mi Milletler (BM) ve BM'ye ba lı yardımörgütlerinden daha fazla pay alan, Habur sınır kapısı gelirlerinden tek taraflı faydalanan,kurdukları televizyonlar, gazeteler, siyasi partilerin yanı sıra Türkmenleri dahil etmedikleriçok sayıda tek taraflı ihaleyle Barzani ve Talabani'ye ba lı kürt grupları, Saddam sonrasıIrak'ta etkin güçler haline getirilmi lerdir. Öte yandan bölgede var olan asayi bozuklu undanda Türkmenler olumsuz yönde etkilenmektedir. Türkmenlerin temsilcisi konumundaki IrakTürkmen Cephesi'nin (ITC) faaliyetleri baskı altında tutulmakta, ITC'nin ileri gelenlerineyönelik suikastler gerçekle tirilmektedir. Irak'ın zengin petrol yataklarına sahip kentlerindeya ayan Türkmenlerin Kuzey Irak'taki varlı ından rahatsız bir yapılanmanın varlı ıgözlenirken, Türkmenlerin yeni Irak anayasasında azınlık gösterilerek, ülkedeki mevcutyapılanma içinde yok sayıldıkları görülmektedir. Irak'ta fakirle tirilen Türkmen toplumuzengin petrol yataklarına çok yakın olmalarına ra men bundan sonraki süreçte de sosyo-ekonomik baskılara maruz bırakılmı lardır. Pek ço u Saddam döneminde memuriyettenuzakla tırılan Türkmenler, imdi ise Irak'ta yürütülen ekonomik geli melerin dı ındatutulmakta, gerek güvenlik birimlerinde gerekse çe itli kurum ve kurulu larda istihdamedilmemektedirler. Bugün Irak güvenli inde pe mergelerin a ırlıkta oldu u da gözlerdenkaçmamaktadır. Ancak tüm bu yıpratma faaliyetlerine kar ı Irak Türkmenlerinin ITCetrafında birle meleri ve milli bilinçten kopmadan Irak'ın gelece inde asli unsur olarak sözsahibi olmaları önemlidir. Özgür ve medeni bir Irak'ın olu ması için Batı ülkelerinin deüzerlerine dü en görevi yapması, Türkmenlerin hakkının verildi i bir Irak'ın olu ması içingayret göstermeleri gerekmektedir.Mustafa SÜRMEL stanbul 2005

SUMMARYSOCIAL-ECONOM C EDIFICE OF IRAQ TURCOMAN AFTER 1990 ANDTHEIR SUPPLEMENT TO IRAQ ECONOMYOur research?s topics are; Turcoman community?s, who is the main element of Iraqand whose existence is leant on sumers from many local and foreing sources, social life andtheir political positionIt is seen that Turcoman were as a community who had a rich culture of social-economic and cultural position while they were living in protection time of Ottoman Empire.But Iraq Turcoman that England took from Ottoman, were weaken systematically by Iraqmanagement which was under the pressure of England and other Iraq governments at the timethat began with Mondros Atmistice at 30 October 1918. Because petrolium was found inmiddle East, west countries were interested in that area, fort his reason there was a confusionin every power struggle in Iraq.Because Turkey was near, all Iraq powers had a suspicion of Turcoman and saw themas a threat. For this reason they hearted Turcoman. Also they were digested by Arabnationalism policy in Baas regime. Saddam Huseyin who continued Baas policy exhibited onanti-democratic administration, made an ethnic injury to Turcoman and violated the humanrights. Names were translated to Arabic, lands and properties were given to Arabs andTurcoman were showed as Arabs at official decuments. Turcoman community that educatedmany people who were the vonguond of social-economic and cultural richness, bount to theircountry, educated and also had important places in Iraq government have been weaken bysocial-economic and cultural injurement politics. After 1990, oppression to Turcoman beganto be ethnic injury. With the military interference of USA and its greetings Baas authorityespecially at the North side was damaged. Hundreds of innocent Turcoman were murderedwithout judgement in the reason of being opponen in North Iraq. Where Saddam Huseyintook hard precaution. On the other hand while Turcoman who have been a target in last 15years have been weak in social-economic direction, Barzani and Talabani have beensupported by west and USA time to time to be autonomous in Iraq.Some Kurd groups that were bound to Barzani took portion from United Kingdom(UK) and it?s assistance organizations made use of the income of Habur Frontier Door,established TVs, newspapers, political parties and also made many tenders that didn?t includeTurcoman. By doing those they become powerful in Iraq after Saddam. On the other hand,Turcoman were effected negatively because of the destroyed public order. Iraq TurcomanFront (ITF) was agent of Turcoman. It?s activities were under opression, and there werecriminal attempts to ITF?s directions. While they were uneasy of some Turcoman who wereliving in North Iraq that had rich petrolium berths, it is seen that Turcoman were showed veryfew in new Iraq constitution and they were not seen as members of country.In spide of being very near to petrolium bearths, Turcoman country was under social-economic oppression in Iraq so they became poor day by day. Manymembers of Turcomanwere taken away from official post in Saddam?s time, and new they are being away fromeconomic development in Iraq and they can?t work in many institutions. Nowadays there aremany pe merge in Iraq security.But against these bad activities, it is important for Iraq Turcoman to be togetheraround ITF and say something about Iraq?s feature. For free and civilised Iraq also westcountries have to do their abligation and endavour to give Turcoman their justice.Mustafa SÜRMEL stanbul 2005