İran İslâm cumhuriyeti ilk ve ortaöğretim ders kitaplarında Türkler ve Türk imajı

Abstract

Bu çalışma, İran İslâm Cumhuriyeti ders kitaplarında geçen bilgiler ışığında İran eğitim sistemi ve politikalarında, Türk imajı hakkında genel yargıyı tespit etme hedefi taşımaktadır. Bu hedef doğrultusunda ders kitaplarının analizi yapılmış, ulaşılan bilgiler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve bir sonuç ortaya konulmuştur.İran'da okutulan ders kitaplarını incelediğimizde vardığımız sonuç, Türk imajının oldukça olumlu yansıtılmış olduğudur. Samanîler, Gazneliler, Selçuklular, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili coğrafî ve tarihî bilgilerin yer aldığı kitaplarda genel olarak olumsuz ifadelere rastlanmamıştır. İran'da kurulan devletlerin kurucu hanedanları ve yöneticileri olan Türklerin, bu imajın olumlu yönde oluşmasında katkıları büyüktür. Ayrıca ders kitaplarında bu devletleri oluşturan halkların büyük çoğunluğunun Fars olması hasebiyle söz konusu devletlerin birer İran devletleri olarak ele alınması önemlidir. Bu da her iki ülkede yaşayan milletlerin yüzyıllar boyunca nasıl kaynaştığını göstermektedir. Buna karşın özellikle Osmanlı-Safevî çekişmeleri ve sonrasında meydana gelen bazı anlaşmazlıkların, her iki ülkenin ders müfredatlarında mezhep çatışması şeklinde yorumlanmış olması dikkat çekicidir. Aslında devletler arasındaki bu anlaşmazlıkların temel nedeninin, aynı dönemde komşu iki devletin bölgede hâkimiyet kurma mücadelesi olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir.Anahtar KelimelerTürkler, İran, İran İslâm Cumhuriyeti Eğitim Sistemi, Türk İmajı, Samanîler, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Moğollar, Harezmşahlar, Timurlular, Safevîler, Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti, İran İslâm Cumhuriyeti

This project aims, under the spotlight of the information took place in text books of Islamic Republic of Iran, to determine the public notion about the image of Turks in political and educational system of Iran. In the direction of this target, the analysis of the text books has been made, the information obtained has been assessed comparatively and the conclusion has been put forth.The conclusion that we have come through after scrutinizing the text books in Iran is that the image of Turks in Iran has been reflected in a very much positive way. In the text books which contain historical and geographical information about Samanis, Ghaznavids, Seljuks, Ottomans and Turkish Republic, there has been no negative statements found in general. The Turks have a great deal of contribution in the establishment of this positive image as being the dynasties and governors of the states which were founded in Iran before. Furthermore, it is significant that these states are handled as Iranian in the text books because of most of the peoples of these states were Fars. And this shows how the nations of these two countries have been commingled along centuries. Whereas, it is remarkable that the Ottoman-Safavid conflictions and some disagreements which appeared after, have been interpreted as ?sectarian conflicts? in the curriculums of both countries. Essentially, it should not be ignored that the basic reason of these conflicts between these two countries was the fight of establishing dominance of two neighboring states in the area.KeywordsTurks, Iran, Islamic Republic of Iran Education System, Image of Turks, Samanis, Karahans, Ghaznavids, Seljuks, Mongols, Harezmşahs, Timurids, Safavids, Ottomans, Turkish Republic, Islamic Republic of Iran