Konya merkez ortaokullarının etik kültürlerinin incelenmesi

Abstract

Etik kültür kavramı ilk kez 1980'lerin başlarında Deal ve Kennedy tarafından dile getirilmiş ve daha sonra Treviño ve Kaptein ile geliştirilmiştir. Etik kültür ile ilgili kuramsal çalışmalar olsa da, Treviño ve arkadaşlarının (1995) çalışması tarafından EKÖ (Etik Kültür Ölçeği) sunulması ile ancak 1995 yılından sonra ölçülebilir bir kavram haline gelmiştir. Bu çalışmada, göreceli olarak yeni olan bu kavramın tanımı verildikten sonra okulların var olan etik kültürü üzerinde durulup, ardından etik kültürün öncüllerinden bahsedilerek, kavramın zihinlerde daha iyi yer bulmasına çalışılmıştır.Bu çalışmada ayrıca etik davranışlar ile etik dışı davranışlar ve bunların etik kültüre olan etkileri ele alınmıştır. Literatürde etik davranış, etik dışı davranış, etik davranışa veya okul için olumlu sonuca yol açacak etik tutumlar üzerine geniş bir tanımlar kümesi ve farklı davranış biçimleri ve bunlar için farklı ölçümler mevcut olduğundan dolayı sınıflandırma, içerik ve anlam bakımından farklılıkların aydınlatılması amacıyla, bu çalışmada literatürde bahsedilen etik veya etik dışı davranış ve tutumlar hakkında genel bir bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda genel tanımlar yapılarak, etik ve etik dışı davranışın öncülleri, literatürde etik veya etik dışı davranış üzerine oluşturulmuş kuram ve modeller ve araştırmacıların etik dışı davranışa yol açan nedenler hakkındaki araştırma ve çalışmaları bu çalışmaya dahil edilmiştir. Sonraki bölümlerde, yabancı literatürden tercüme edilen `Etik olmayan davranışa bakarak etik davranışı açıklamak` ve `Arzu edilen kurumsal erdemler` gibi yeni kavramlara değinilmiştir.Bu araştırmanın amacı, Konya merkezindeki üç ilçede (Karatay, Meram, Selçuklu) bulunan ortaokulların etik kültürlerinin incelenmesidir. Bu doğrultuda yapılan çalışmalarda, Konya Merkezindeki 182 ortaokul yöneticisine yönelik `Etik Kültür Ölçeği` uygulanmıştır. Verilerin çözümlenmesi sürecinde, aritmetik ortalama ( ) ve standart sapma (SS) sonuçları bulunmuş, bu sonuçlara t-testi uygulanmış, homojen dağılım göstermeyen maddelere Mann-Whitney U testi uygulanmıştır. Ayrıca ikiden fazla değişkeni olan maddelere de varyans analizi uygulanmış ve homojen dağılım göstermeyen maddelere Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U Testi uygulanarak anlamlı fark gösterip göstermedikleri incelenmiştir. Bu maddelerin hiçbirinde anlamlı farklılık tespit edilmemiştir.Elde edilen bulgulara göre araştırma kapsamına alınan okul yöneticileri, cinsiyet değişkenine göre etiği gerçekten önemsediklerini göstermekte, öğretmenler de, etik davranış ile ilgili kural ve yöntemleri kabul etmektedirler. Görev değişkenine göre ise bu okuldaki etik dışı davranışların olağan olduğu ayrıca dürüst insanların ve etik davranışların ödüllendirildiği sonucu çıkmıştır. Öğrenim durumu değişkenine göre Homojenlik Testi ile Anova'nın sonuçlarına bakılmış ve sadece ` Bu okulda, etik davranışlara göre oluşturulan kural ve yöntemler, sadece okulun kurumsal imajını korumaya hizmet etmektedir` maddesinde farklılık görülmüş, bu farklılığın homojen mi yoksa heterojen mi olduğunu anlamak için Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U Testi uygulanmış ve bu testte de anlamlı bir farklılık çıkmamıştır. Ayrıca kıdem değişkenine göre de sıra ortalamaları birbirine yakın olduğundan, anlamlı bir farklılık görülememiştir.Anahtar Kelimeler: Etik, Kültür, Etik Kültür

The Notion of Ethical Culture was first used by Deal and Kennedy in the early 1980's, and later developed by Treviño and Kaptein. While there are theoretical annotations about Ethical Culture, I became an evaluable Notion only after the presentation of ECS (Ethical Culture Scale) by Trevino ve arkadaşları (1995). In this study, the definition of this relatively new Notion will be made, and after an analysis of the existing ethical culture of the scools, information about the precessors will be given in order to have a sufficent perception.In this study also the ethicel behaviours, unethicel beahviours and their effects on the culture will be analysed. As in the litterateur there are a great variety of explanations, attitude styles, and different kinds of evaluating methods for ethical behaviour, unethical behaviour or the attitudes that will bring positive results for he school, a detailed information about ethical behaviour, unethical ehaviour and attitudes that are mentioned in the litterateur will be supplied. In this aspect, by means of general definitions, the precessors of ethical and unethical behaviour, theories and models which are based on ethical and unethical behaviours in the litteratuer and the Works and studies of the researchers based on the attitudes resulting in unethical behaviours are included to this study. In the following parts new notions `Defining unethical behaviour by means of ethical behaviour` and `Desired institutional virtues` which are translated are mentioned.The aim of this study is to analyse the ethical cultures of secondary schools in three districs of Konya, Karatay, Meram Selçuklu. An `Ethical Culture Sale` survey was filled out to 182 administrators of the schools. In the evaluation period of the surveys, the arithmethic average ( ), Standart deviation (SS) results were found. T-Test was applied to this results, and for those entries which do not have a homogenious quantile the Mann-Whitnet U test was applied. Moreover to the entries having more than two variables Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U Tests were appiled in order to see whether they show any meaningful difference. In none of these entries a meaninful difference has been seen.According to the verities, the administrators show the importance they give to ethic according to the gander factor, and the teachers accept the rules and thecniques about ethical behaviour. Acording to the mission factor, it is ssen that unethical behaviour is common in the school, moreover modest people and ethical behaviour is praised. According to the education factor, Anova's results were analysed with hoogenity test and a difference was seen only in the entry `In this school, the rules that were shaped according to the ethical behaviour only serves fort he protection of the prestige of the school`. In order to understand whether this difference is homogenious or heteregoneius, Kruskal-Wallis and Mann-Whitney tests were appiled, and no meaningful difference was seen in results. And according to the seniority factor, no meaningful difference was seen as the seniorities were nearly the same.Keywords: Ethics, Culture, Ethical Culture