Kariyer kararı yetkinlik beklentisinin yordayıcıları olarak kaygı ve öznel iyi oluş

Abstract

Bu çalışmada Sosyal Bilişsel Kariyer Kuramı esas alınarak lise öğrencilerinin Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi ile Durumluk-Sürekli Kaygı ve Öznel İyi Oluş Düzeyleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu amaçla durumluk-sürekli kaygı ve öznel iyi oluş alt boyutları ile kariyer kararı yetkinlik beklentisi alt boyutları arasında ilişkinin varlığına, durumluk-sürekli kaygı ve öznel iyi oluş alt boyutlarının, kariyer kararı yetkinlik beklentisi alt boyutlarını yordama düzeylerine cevaplar aranmıştır.Kariyer kararının insan yaşamında önemli bir etkiye sahip olması, kariyer kararını etkileyen etmenler üzerinde yapılan çalışmaların önemini artırmaktadır. Sosyal Bilişsel Kariyer Kuramında, yetkinlik beklentisinin kariyer kararını önemli düzeyde etkileme özelliği ve belirleyiciliği göz önüne alınarak; kariyer kararı yetkinlik beklentisinin yordayıcılarından kaygı ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi, aralarındaki ilişkilerin belirlenmesi bu alanda yapılacak çalışmalarda önemli etkiye sahip olacaktır. Araştırma kapsamında verileri elde etmek için `Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri (DSKE)`, `Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği Kısa Formu (KKYBÖ-KF)`, ve `Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği (EÖİOÖ)`, araştırma grubuna ait demografik bilgileri elde etmek için hazırlanan `Kişisel Bilgi Formu` tek bir formda toplanarak 394 öğrenciye uygulanmış ancak yapılan incelemede uygun bir şekilde doldurulmamış formlar değerlendirmeye alınmamış ve istenilen şekilde tamamlanmış 386 ölçek formu analize dahil edilmiştir. Araştırma grubunu oluşturan 386 öğrencinin % 48,2'si (186) kız, % 51,8'i (258) erkektir. Sınıf düzeylerine göre öğrencilerin % 45,9'unun (177) onuncu sınıf, %54,1'inin (127) on birinci sınıftır.Yapılan analiz sonucu kariyer kararı yetkinlik beklentisi ve alt boyutları ile durumluk ve sürekli kaygı arasında negatif düşük ve orta düzeyde, öznel iyi oluş alt boyutları arasında pozitif düşük ve orta düzeyde anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür. Durumluk-sürekli kaygının ve öznel iyi oluş alt boyutlarının, kariyer kararı yetkinlik beklentisi ve alt boyutlarındaki varyansları %8 - %19 arasında değişen oranlarda yordadığı araştırma bulgularından elde edilmiştir.

In this research, correlation between state-trait anxiety with career decision making self-efficacy and subjective well-being level of high school students are analyzed based on Social Cognitive Career Theory. For this purpose, it has been searched for answer to exist possible correlation between state-trait anxiety and career decision making self- efficacy sub-dimensions with subjective well-being sub-dimensions, and how state-trait anxiety and subjective well-being sub-dimensions predict career decision making self- efficacy sub-dimensions.As career decision making has important place on human life, the importance the studies on factors which effects career decision making has been increasing. When thinking on determining factor and effective feature on career decision making self-efficacy according to Social Cognitive Career Theory, investigating anxiety and subjective well-being levels, which is one of the predictors of career decision making self-efficacy, and determining correlation between them will be an important effect on future studies on this field.Within the research, to acquire data `State-Trait Anxiety Inventory`, `Short-Form of Career Decision Making Self-Efficacy Scale` and `Adolescent Subjective Well-Being Scale`, to acquire demographic information `Personal Information Form` has been used. These all forms has been gathered in one form and applied to 394 students. The forms which were fulfilled inappropriately haven't been evaluated. At last, 386 appropriate inventory forms have been analyzed. Of the participants, %48.2 (186) were female and %51.8 (258) were male. As evaluating for grades, %45.9 (177) are 10th grade and %54.1 (127) are 11th grade. As the result of analyses, it has been seen that career decision making self-efficacy and its sub-dimensions and state-trait anxiety were related negatively in low and medium levels; subjective well-being sub-dimensions were related positively in low and medium levels as well. It is obtained from research findings that state-trait anxiety and subjective well-being sub-dimensions predict %8-%19 changeable ratios on career decision making self-efficacy and its sub-dimensions.