Okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarının incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması

Abstract

Bu araştırmada kamuya bağlı okullarda çalışan öğretmen ve okul müdürlerinin algılarına dayalı olarak okul müdürlerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeylerini belirlemek amaçlanmıştır.Bu araştırma, tarama modelinde nicel ve nitel araştırma yöntemlerini bir arada kullanan karma yöntemli bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini Mersin ili Silifke ilçesindeki kamuya bağlı okullarda görev yapan 80 okul müdürü ve 1200 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise 80 okul müdürü ve 400 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutunda ise Silifke ilçesinin merkezinde yer alan 5 okul müdürü (2 ilkokul, 2 ortaokul, 1 lise) ve 39 ( 20 ilkokul, 10 ortaokul, 9 lise) öğretmen oluşturmaktadır. Nitel boyutunda sorular okul müdürü ve öğretmene yönelik beş maddeden oluşmaktadır. Araştırmanın nicel verileri hem okul müdürlerine hem de o okulda çalışan öğretmenlere uygulanan Yılmaz (2005)'ın geliştirmiş olduğu `Etik Liderlik Ölçeği` ile toplanmıştır. Araştırmada kullanılan ölçek iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, ölçekle ilgili genel açıklamalar ve araştırmaya katılan öğretmen ve okul müdürlerine ilişkin bilgi formu; ikinci bölümde ise okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarını değerlendirmeye yönelik 44 soru yer almaktadır. Elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemesinde, her bir madde için, `Tamamen Katılıyorum` seçeneğine 5, `Katılıyorum` seçeneğine 4, `Kararsızım` seçeneğine 3, `Katılmıyorum` seçeneğine 2, `Hiç Katılmıyorum` seçeneğine ise 1 puanı verilmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda ise hem okul müdürlerine hem de öğretmenlere yöneltilen beş maddelik sorulardan oluşan görüşme yapılmıştır. Veriler SPSS for Windows paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde frekans, yüzde, t-testi, kullanılmıştır. Nitel görüşmelerden elde edilen bulgular ise içerik analizi ile çözümlenmiştir.Araştırmanın nicel boyutu sonucunda; etik liderlik ölçeğinin `karar vermede etik` alt boyutu dışındaki bütün alt boyutlarda yöneticilerin, öğretmenlere kıyasla kendilerini daha yüksek puanlarla değerlendirdiği görülmüştür. Yönetici ve öğretmen görüşleri arasında yalnızca iklimsel etik alt boyutunda istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Araştırmanın nitel boyutunda ise okul müdürleri ve öğretmenler, öğretmenlerin etik dışı davranışlarda bulunduklarını ancak yaptırım uygulanmadığını okul müdürü tarafından sözlü olarak uyarıldıklarını ifade etmişlerdir. Bu bulgu öğretmenlerin etik dışı davranışları rahatlıkla gerçekleştirdiklerinin ve gerçekleştirebileceklerinin göstergesidir.Anahtar Kelimeler: Etik, Etik Liderlik.

This research depends on public perceptions of teachers working in schools which have tried to determine the level of perception, to demonstrate ethical leadership behavior to principals of themselves level with the school principals to show ethical leadership.This investigation is very significant because of that there are limited availability of studies which are investigated to specifywhich levels of ethical leadership behavior are exhibited by headmasters. The research is a mixed method study used a combination of quantitative and qualitative research methods in survey model. Population of the research consists of 80 headmasters and 1200 teachers working in public schools in Silifke which is a town in the province of Mersin.The sample of the research is composed of 80 headmasters and 400 teachers.Besides, qualitative investigations consist of 5 headmasters (2 primary schools, 2 secondary schools and a high school) and 39 teachers (20 primary schools, 10 secondary schools and 9 high schools).The qualitative questions consist of five items for headmaster and teachers.Quantitative data of the investigation were collected by headmasters and teachers that works in same school to apply `Ethical Leadership Scale` developed by Yılmaz (2005).The scale used in this study consists of two parts.In the first part, were observed general information about participating in the research and scale information form for teachers and headmasters. Then, the second section includes 44 questions to assess the ethical leadership of the school principal.There are statistical analysis of data, for each item: `I strongly agree (5)`, `I agree (4)`, `Neither agree nor disagree (3)`, `I disagree (2)`, `I strongly disagree (1)`.İn the qualitative part of research,which consist of five points were interviewed headmasters and teachers.Datas were analysed using SSPS for Windows Packet Program. İn analyzing the data were used, frequency, percentageand t-test. Moreover, the results of qualitative interviews were reviewed. In the results of quantitative status of the investigation; it was observed that managers evaluate themselves with higher scores as compared to teachers in all sub-dimension of `Ethical Leadership Scale`, except `ethics in decisionmaking`. It was found statistically significant difference in only `climatic ethic` which is a sub-dimension of `Ethical Leadership Scale`, between the opinions of teachers and administrators.In quantitative status of the research, by headmasters and teachers, teachers were found in unethical behavior, and sanctions do not apply to express verbally warn by headmasters.This result demonstrates that teachers exhibited unethical behaviors effortlessly and they will exhibit unethical behaviors. Key Words: Ethics, Leadership, Ethical Leadership.