Kız meslek lisesi öğrencilerinde kariyer kararı yetkinlik beklentisinin yordayıcısı olarak aile etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilişsel Kariyer Kuramı çerçevesinde kız meslek lisesi öğrencilerinin, kariyer kararı yetkinlik beklentileri üzerindeki aile etkisinin rolünü incelemektir. Tarama modeliyle yapılmış araştırmada, Kariyer Gelişiminde Aile Etkisi Ölçeği alt boyutları ile Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği alt boyutları arasındaki ilişkilere, Kariyer Gelişiminde Aile Etkisi Ölçeğinin, Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği alt boyutlarını yordama derecesine bakılmıştır. Araştırmada Kariyer Gelişiminde Aile Etkisi Ölçeği alt boyutları (Bilgisel Destek, Ailenin Beklentileri, Maddi Destek ve Değerler-İnançlar) ile Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği alt boyutları (Kendini Doğru Değerlendirme, Mesleklerle İlgili Bilgi Toplama, Hedef Belirleme, Plan Yapma, Problem Çözme) arasındaki ilişkiler incelenmiştir.Bu amaçla 2014-2015 eğitim öğretim yılında, Konya ili Meram Atatürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 9, 10,11. sınıf öğrencilerinden oluşan, tesadüfi seçilmiş 602 kişilik öğrenci grubuna Betz, Klein ve Tailor (1996) tarafından geliştirilen, Türkçeye çevrilerek güvenirlik geçerlik çalışmaları Işık (2010) tarafından yapılan, Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği ve Fouad, Cotter, Fitzpatrick, Kantamneni, Carter ve Bernfeld (2010) tarafından geliştirilen ve Türkçeye çevrilerek güvenirlik geçerlik çalışmaları Akın, Usta ve Satıcı (2012) tarafından yapılan Kariyer Gelişiminde Aile Etkisi Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma grubunu oluşturan bu 602 öğrencinin, sınıf düzeylerine göre %31'inin (180) 9. Sınıfta, % 42 'sinin (253) onuncu sınıfta, % 27'sinin (169) on birinci sınıfta öğrenim görmektedir. Elde edilen verilerin analizinde korelasyon ve çoklu regresyon kullanılmıştır.Elde edilen bulgulara göre kariyer kararı yetkinlik beklentisinin, Kariyer Gelişiminde Aile Etkisi Ölçeği alt boyutlarından Bilgisel Destek ile orta düzeyde pozitif, Ailenin Beklentileri ile negatif ve Maddi Destek ve Değerler-İnançlar ile düşük düzeyde pozitif, ilişkili olduğu gözlenmiştir. Kariyer Gelişiminde Aile Etkisi Ölçeği alt boyutlarının, Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeğinin tüm boyutlarını anlamlı olarak %9 - %16 arasında yordadığı görülmüştür. En önemli ve tek anlamlı yordayıcı alt boyut Bilgisel Destek iken, bunu sırasıyla Maddi Destek, Ailenin Beklentileri ve son olarakta Değerler-İnançlar takip etmektedir.

The purpose of this study was to examine the role of the family influence on career decision self-efficacy among girls' vocational high school students on the basis of Social Cognitive Career Theory. Relationships between the subscales of Family Influence Scale and Career Decision Self-Efficacy; further, prediction level of Family Influence subscales on Career Decision Self-Efficacy subscales and the total scale were surveyed. With this purpose, 602 Konya Meram Atatürk Vocational and Technical Anatolian Girls High School 9, 10, 11 graders who were selected randomly completed Career Decision Self-Efficacy Scale (Betz, Klein ve Tailor, 1996; Işık, 2010) and Family Influence Scale (Fouad, Cotter, Fitzpatrick, Kantamneni, Carter ve Bernfeld, 2010; Akın, Usta ve Satıcı, 2012). Of these participants 31% (180) were 9, 42% (253) were 10, and 27% (169) were 11 graders. For the data analyses, Pearson correlation and multiple regression were used. Results indicated that career decision self-efficacy was positively related to Informational Support, Financial Support, and Values/Beliefs Family Influence subscales whereas negative relations were seen with Family Expectations subscale. All subscales of Family Influence Scale predicted about 9% - 16% of the total variance in Career Decision Self-Efficacy subscales and the total score. The unique significant predictor of the Career Decision Self-Efficacy total score was Informational Support, and this was followed by Financial Support, Family Expectations, and Values/Beliefs Family Influence subscales, respectively.