Pisidia bölgesi`nde ana tanrıça kültü

Abstract

Bu çalışmanın konusu, tarih boyunca birçok kültürde kendine yer bulmuş olan ve insanların inanç duygusunun dışa vuruşunun bir şekli olarak karşımıza çıkan Ana Tanrıça Kültünün Pisidia Bölgesi'nde incelenmesi oluşturmuştur. Pisidia Bölgesi'nde yer alan tüm kentlerden bugüne kadar külte dair elde edilen arkeolojik ve epigrafik veriler incelenmiş; Ana Tanrıça Kültünün Bölgede hangi kentlerde görüldüğü ve nasıl tasvir edildiği araştırılmıştır. Elde edilen verilerle bu kültün Pisidia Bölgesi genelinde nasıl bir yayılım gösterdiği, şuan itibariyle hangi kentlerde görüldüğü, bu kentlerde nasıl tasvir şekilleri kullanıldığı ve hangi sıfatlarla Ana Tanrıça'ya hitap edildiği irdelenmiştir. Pisidia Bölgesi'nde Ana Tanrıça'ya kimi zaman kültün bulunduğu coğrafi yer adlarından gelen isimlerle, kimi zaman ise Tanrıçaya yüklenen görev itibariyle farklı isim ve sıfatlarla hitap edilmiştir. Bu isim ve sıfatlar; Meter Theon, Meter Kadmene, Meter Tymenene, Meter Oreia, Meter Ouegna/Ouetna, Mida, Meter Potamene, Meter Dindumene, Meter Polyettene ve Meter Metaurene'dir. Tanrıça'ya yapılan her hitap şekliyle birlikte tasvir şeklide farklılık göstermiştir. Bunun sonucu olarak da bazen tahtta oturur vaziyette, uzun saçlı ve başında sur tacıyla, bazen ise bir mimari çerçeve içinde tahtta otururken, kolunun altında tympanon ve bir aslanla beraber tasvir edilmiştir. Tanrıçanın neredeyse tüm sıfatlarıyla ilgili karşımıza çıkan ortak noktaları ise, aslan, tympanon, khiton, hymation, phiale ve polosdur. Tanrıçanın bazı kentlerde kutsal alanı bulunmuşken bazı ketlerde ise henüz bir kutsal alan izine rastlanılmamıştır. Birçok kentde ise kendisine sikkelerde, kabartmalarda veya yazıtlarda yer bulmuştur. Düzenli olarak gerçekleştilen her araştırma neticesinde yeni bir bilgi elde edilmesi, Ana Tanrıça Kültünün yayılım alanın daha da artabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Pisidia, Ana Tanrıça, Meter, Kybele, Men.

The Subject of the current study is to investigate the Cult of Mother Goddess, which occupied an important place in many cultures throughout history and we encounter as the expression of people's feeling of belief, in the scope of Pisidian Region. The entire archeological and epigraphical data about this cult acquired from all the ancient cities located within the Pisidian Region up to day were scrutinized, and the Cult of Mother Goddess and its ways of representation were investigated across the cities of the Region. Through the data acquired in this investigation, distribution of the cult around the Pisidian Region, the cities where the Cult is still evident at present, the forms of representation and the names used to address the Mother Goddess were discussed. In the Pisidian Region, Mother Goddess was denominated with names deriving from the geographical place names within the region where the Cult was present at times, and with other names and adjectives deriving from the tasks that were attributed to her in other occasions. Such names and epithets include Meter Theon, Meter Kadmene, Meter Tymenene, Meter Oreia, Meter Ouegna/Ouetna, Mida, Meter Potamene, Meter Dindumene, Meter Polyettene and Meter Metaurene. Representation of the Mother Goddess differed in parallel with the name given to her. As a result of this, sometimes she was depicted on a throne, wearing a crown over her long hair, while in some other places, she was represented within an architectural frame, sitting on the throne and having a tympanon and a lion under her arm. The common points that we encounter about almost all of the epithets referred to her can be shortlisted as 'the lion, tympanon, khiton, himation, phiale and polos'. In some of the cities, a sacred place spared for the Goddess was found, while in some other cities, no trace of such a sacred place has yet to be encountered. On the other hand, she found its place on coins, reliefs and epitaphs in many cities. The fact that new information is attained through every other well-planned study indicates that the area of distribution of the Cult of Mother Goddess could extend to a larger area. Keywords: Pisidia, Mother Goddess, Meter, Kybele, Men.