Afet sonrası kullanılacak geçici iskân alanlarının seçimi: Burdur-Isparta örneği

Abstract

Toplumun büyük bir kesimini etkileyen, büyük yıkım ve can kayıplarına sebep olan, yeri, zamanı ve şiddeti bilinmeyen doğal, teknolojik ve insan kaynaklı olaylar afet olarak adlandırılmaktadır. Afetlerin meydana geldikleri yerlerde oluşturdukları tahribat hayatı olumsuz etkilemekte ve mevcut kaynaklarla başa çıkılamayan durumlarla karşılaşılmaktadır. Toplumların engellenme ihtimali olmayan afetleri en az zararla atlatabilmesi için hazırlık çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Afet sonrası evsiz kalan afetzedelerin barınak ihtiyacı geçici iskân alanlarının kurulmasıyla giderilmektedir. Geçici iskân alanlarının yerinin belirlenmesi afet hazırlık çalışmalarında karar verilmesi gereken önemli bir problemdir. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda birçok ayrıntı eklenerek seçim çalışmalarının uygulanabilirliği artırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Burdur ve Isparta illerinde meydana gelebilecek olası bir deprem senaryosu altında şehir merkezlerinde geçici iskân alanı seçimi ve bu alanlara atanacak mahallelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Deprem etki alanının büyük olması ve Burdur-Isparta şehir merkezlerinin yakın olması nedeniyle çalışmada iki merkez için seçim yapılması gerektiği düşünülmüştür. Çalışma iki aşamalıdır; ilk aşamada uygun alan belirlenmesi için AHS yöntemi kullanarak kriter belirlenmiş ve aday alanların sıralanması için AHS ve TOPSİS yöntemleri kullanılmıştır. İkinci aşamada, yer seçim problemi mahalle atamasının yapılabilmesi için alan öncelik değerinin dikkate alındığı kapasiteli p-medyan problemi olarak modellenmiş ve GAMS paket programı ile çözülmüştür. Burdur'da dokuz adaydan altısı, Isparta'da altı aday arasından dört tanesinin geçici iskân alanı olarak kullanılmasının uygun olacağı sonucuna varılmıştır.

Disasters, which are unpredictable in terms of location, time and magnitude, affect the large proportion of society, and cause serious damage and many deaths, can be a result of natural, technological or human-caused events. Destructions caused by disasters affect the life negatively and may lead situations that exceed the society's ability to cope using its own resources. In order to survive the inevitable disasters with least harm, societies should focus their attention to preparatory studies. The accommodation need for the people left homeless after the disaster can be resolved by the establishment of temporary shelter sites. Determining the location of temporary shelter sites is an important issue in preparatory studies. Many details reached on the studies have been added to the work so far, which aims to improve the applicability of the election work. Many studies have been conducted so far aimed to improve the feasibility of selection studies by adding many details. The purpose of this study is to select temporary shelter sites at city centers and to assign neighborhoods to these areas under the earthquake scenario in Burdur and Isparta. Since two city centers are close to each other and the earthquake impact zone is wide, it is decided to make temporary shelter sites selection for both cities. The study has two phases; in the first phase, AHP is used for selecting criteria, then AHP and TOPSIS are used for ordering the candidate areas. In the second phase, area selection problem is modelled as a capacitive p-median problem which takes into consideration the area priority values, solved by GAMS software. As a result, it is concluded that six candidate areas out of nine from Burdur, and four candidate areas out of the six from Isparta would be appropriate to use as temporary shelter sites.