Göller bölgesi (Burdur - Isparta illeri) demir çağ arkeolojik verileri

Abstract

Pisidia Bölgesi'ni kuzeyde Phrygia, güneybatısında Lycia, doğu ve güneydoğusunda Lycaonia ve Isauria, batısında ise Karia bölgeleri çevreler. Aynı zamanda etrafı yüksek dağlarla çevrili olup Anadolu'nun güney kıyılarını iç bölgelere bağlayan önemli geçiş güzergâhları üzerinde yer alır. Demir Çağ yerleşim tiplerine bakıldığında coğrafi şartlar, yol güzergâhları, su kaynaklarına ve tarım alanlarına yakınlık gibi unsurlardan göz ardı edilmediği görülür. Söz konusu yerleşim tipleri; göl çevresi yerleşmeleri, höyükler, yamaç yerleşmeleri ve Demir Çağ kaleleri şeklinde sınıflandırarak bu yerleşim tiplerinin Demir Çağ'a ait seramik bulguları, ölü gömme adetleri ve dinsel veriler çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Bölgede görülen en erken seramik verilerini M.Ö. 8 yy. Phrgy seramikleri temsil ederken M.Ö. 7. ve 6. yy. seramik örneklerini yoğun olarak Lydia seramikleri oluşturur. Seramik örnekleri ticaret ve yerel üretim seramikleri olarak sınıflandırılır. Klasik Dönem'e ait seramik örnekleri ise yok denecek kadar buluntu söz konusudur. Demir Çağ ölü gömme adetlerini ise genel olarak toprak tümülüsler, taş yığma tümülüsler ve kaya mezarları oluşturur. Toprak tümülüsler Lydia tümülüsleri ile benzerlik gösterir. Taş yığma tümülüsler ise yoğun olarak Lydia seramikleri barındırmasına rağmen yapı olarak bölgeye özgü bir gelenek oluşturur. Kaya mezar örneklerinde ise genelde Lykia tipi olmak üzere, Phrgy, Lydia ve Karia tipi kaya mezar örnekleri de görülür. Yani bölgenin kaya mezar geleneği baskın komşu kültürlerin etkisi altında kalmıştır. Düver Yerleşmesi'nde açığa çıkarılan kutsal alan ise bölgenin Demir Çağı'na ait nadir tapınım alanlarından biridir.Genel olarak bölgede Erken Demir Çağ verileri sadece Kuzeybatı Pisidia'daki Phryg buluntularıdır. Bunların dışında seramik ve ölü gömme gelenekleri açısından veri bulunmamaktadır. Orta ve Geç Demir Çağ içerisinde ölü gömme gelenekleri açısından kesintisiz veri edinilir olsa da Klasik Dönem içerisinde seramik verilerine ulaşılamamıştır. Genel olarak bölgede yapılan kazı ve araştırmaların yetersiz olması nedeniyle elde edilen buluntuların bölge içerisindeki veriler ile tekrar değerlendirilerek yeni bir kronoloji oluşturulması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Pisidia, Kabalis, Demir Çağ, Seramik, Ölü Gömme Geleneği.

Pisidia was surrounded by Phrygia in north, by Lycia in south-west, by Lycaonia and Isauria in east and south-east and by Karia in west. It was also surrounded by high mountains and it was located among the important routes that link the south coasts of Anatolia to the hinterland. Judging by the Iron Age settlement, it is seen that factors like geographical conditions, transportation routes, closeness to water resources and cultivable areas were considered. Stated settlement areas are categorized as premises around lakes, mounds, hillside premises and Iron Age Castles; and ceramic findings from the Iron Age, burial customs and religious data from these settlement types constitute the main idea of this study. Phrgy ceramics from the 8th Century B.C. are the earliest ceramic data from the region. Ceramic samples from the 7th and the 6th Century B.C. are mostly Lydia ceramics. Ceramic samples are categorized as commercial and local manufactured ceramics. Ceramic findings from the Classical Era rarely exist. Iron Age burial customs are generally consisted of earth tumuli, stone tumuli and rock tombs. Earth tumuli and Lydia tumuli share similarities. Stone tumuli, on the other hand, are region specific customs, even though they mostly have Lydia ceramics. As of rock tomb samples, generally Lykia style and also Phrgy, Lydia and Karia style rock tomb samples are seen. In other words, rock tomb custom of the region was under the influence of dominant neighboring cultures. The sacred zone that was unearthed in the Düver Premise was one of the rare worship places of the region from the Iron age.In general, the only Early Iron Age findings of the region are Phrgy findings in the north-west Pisidia. Aside from these, there are no data available about ceramics and burial customs. Although, obtaining a great deal of data about burial customs in the Mid and Late Iron Age is possible, finding ceramic data from the Classical Era was not possible. The main reason of this missing data is insufficient excavation and research in the area; so the obtained findings and the data in the area should be re-evaluated and a chronology of the region should be created.Keywords: Pisidia, Kabalis, Iron Age, Ceramic, Burial Custom