Muhasebe meslek mensupları ve muhasebe dersi alan öğrenciler üzerinde ahlaki gelişim ve muhasebe etiği tutumları ile ilgili bir araştırma

Abstract

Davranışsal muhasebe, dünyada ve Türkiye' de muhasebe mesleğinde farkındalığı artan yeni bir kavram olarak nitelendirilmektedir. Muhasebe meslek mensuplarının kararlarını, muhasebe faaliyetlerinin uygulanış biçiminin davranışlara etkisini, muhasebe bilgi sistemini ve bundan yararlananların karar sürecinde rol oynayan faktörleri incelemektedir. Bu bağlamda, muhasebenin yapısını etkileyen faktörler arasında etik bulunmaktadır. Muhasebe meslek mensuplarının mesleki etik ve ahlaki gelişim düzeyleri etik karar almalarında etkili rol oynamaktadır. Araştırma, üç bölümden oluşmakta olup, birinci bölümde davranışsal muhasebe, davranışsal muhasebeyi etkileyen faktörler ve davranışsal muhasebe teorileri, ikinci bölümde, davranışsal muhasebe kapsamında etik, muhasebe meslek etiği ve Kohlberg'in ahlaki gelişim düzeyi konuları açıklanmaktadır. Araştırmanın üçüncü ve son bölümünde uygulama alanı, muhasebe meslek mensupları ve muhasebe dersi alan öğrencilere anket yönteminde likert tipi ölçek ve James Rest (1986) 'in geliştirdiği ahlaki gelişim düzeyini belirleyen Değerlerin Belirlenmesi Testi ile ölçüm yapılmıştır. Anket yöntemi içerisinde demografik özellikler, etik ve muhasebe meslek etiğine ilişkin görüşler ve ahlaki gelişim düzeyi bulguları yer almaktadır. Sonuç olarak, muhasebe meslek mensupları ve muhasebe dersi alan öğrencilerin ahlaki gelişim düzeyi gelenek öncesi muhakeme evresinde bulunmaktadır. Ayrıca, elde edilen bulgulara göre, erkek meslek mensupları kadınlara kıyasla daha çok tarafsız olduklarına inanmaktadır. Kadın muhasebe dersi alan öğrencilerde, erkeklere kıyasla muhasebe meslek mensuplarının yanlış veya yanıltıcı beyan, eksik veya hatalı bilgi vermemesi gerektiği düşüncesi daha yaygındır. Araştırmada elde edilen bulgulara yorum ve öneride bulunarak değerlendirilmiştir.

Behavioral accounting is described as a new concept of increasing awareness in the accounting profession both in the world and in Turkey. It examines the decisions of accounting professionals, the effect of accounting practices on behavior, the accounting information system and the factors that play a role in the decision process of beneficiaries. In this context, ethics is one of the factors that influence accounting structure. Professional ethics and moral development levels of accounting professions play an effective role in ethical decision-making. The current research has three parts. The first part includes behavioral accounting, factors affecting behavioral accounting and behavioral accounting theories. The second part includes ethics in the context of behavioral accounting, occupational ethics in accounting and Kohlberg 's moral development level. In the third and the last part of the study, the conducted application is examined. In the scope of the application, the students who took accounting courses and the accounting profession were measured by a Likert (1932) scale. Moreover, to measure the moral development level of the participants the Defining Issues Test (DIT) which was developed by James Rest (1986) was used. The scale method includes demographic characteristics, opinions about ethics and accounting profession ethics, and findings of moral development level. The findings of the study showed that students who took accounting courses and also accounting professions were at pre-conventional level of morality. Furthermore, it was found that the reports of male accounting professions about being objective were higher in comparison to the reports of female accounting professions. Lastly, the idea that accounting professions should not give false or misleading statements and incomplete or incorrect information were more prevalent among female students in comparison to male students who took accounting courses. The findings of the study were evaluated by comment and suggestion.