Rekabetin Korunması Kakkındaki Kanun`un 4. maddesi bakımından dağıtım anlaşmaları

Abstract

ÖZET Türkiye, ABD Avrupa Birliği ve diğer birçok devletin kabul ettiği ve sürdürdüğü serbest piyasa ekonomik modeli kabul etmiş ve bunun gereklerini yerine getirmek: amacıyla önemli düzeyde çaba göstermektedir. Bu serbest piyasanın oluşması için Rekabet Hukuku'nun varlığı da tartışılmaz bir olgu olarak kabul edilmektedir. Rekabet Hukuku serbest piyasa ekonomisinin sağlıklı işlemesine önemli katkı sağlamaktadır. Rekabet Hukuku'nun önemli bir konusunu oluşturan dağıtım anlaşmaları tezin konusunu oluşturmaktadır. Tezde Mal ve hizmet alım satım piyasasında (pazarında), bu mal ve hizmetlerin üreticilerden tüketicilere ulaştırılmasındaki ilişkileri düzenleyen dağıtım anlaşmaları Rekabet Hukuku bakımından incelenmiştir. Birinci bölümde; genel olarak anlaşma kavramına kısaca değinildikten sonra, Rekabet Hukuku bakımından dağıtım anlaşmaları incelenmiştir. Burada dağıtım anlaşmalarının genel Borçlar Hukuku anlaşmaları ve tip sözleşmelerle ilişkisi (tek satıcılık, acentelik) üzerinde durulmuştur. Rekabet hukuku bakımından dağıtım anlaşmalarının ekonomik değerlendirmesi de bu bölümde yapılmış ve dağıtım anlaşmalarının piyasa rekabeti üzerindeki olumlu veya olumsuz ekonomik etkilerine ilişkin farklı düşüncelere bu bölümde yer verilmiştir. İkinci bölümde, dağıtım anlaşmalarında rekabeti engelleyen sınırlayıcı uygulamalar genel olarak açıklanmış ve dağıtım anlaşmalarında AB ve Türk Rekabet Kanunlarında bu sınırlamalara uygulanan muafiyet sistemine yer verilmiştir. Dağıtım anlaşmalarının Rekabet üzerindeki etkilerine bakılırken, bu hukuk tarafından kullanılan değerleme doktrinleri de bu bölümde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde; Amerikan Rekabet Hukuku'nun dağıtım anlaşmalarına yaklaşımı genel olarak gözden geçirilmiştir. Burada özellikle, Amerikan Rekabet Hukuku'nda Dağıtım anlaşmalarına yaklaşım ile AB Rekabet Hukuku ve Türk Rekabet Hukuku'nun 262yaklaşımı arasındaki farkı irdelenmiştir. ABD Rekabet Hukuku'nun dağıtım anlaşmalarını yasaklamayı daha çok ekonomik değerlendirmelere dayandırdığı sonucuna yer verilmiştir. Bu bölümde; AB Rekabet Hukuku'nda dağıtım anlaşmalarına olan yaklaşım ve bu yaklaşımın geçirdiği evreler ortaya konulmuştur. AB 'de önce çıkarılan muafiyet tüzükleri kısaca incelenerek, bu hukukun dağıtım anlaşmalarına uyguladığı sistem incelenmiştir. AB'nin yeni kabul ettiği 2790/99 sayılı Dikey Anlaşmalar Grup Muafiyet Tüzüğü ve bu muafiyet tüzüğüyle dağıtım anlaşmalarına getirilen yaklaşım değişikliği bu bölümde incelenmiştir. Zira AB bu tüzüğü kabul etmekle, ABD sistemine daha yakın bir model benimseyeceği sinyalini vermiş bulunmaktadır. Dördüncü bölümde; Türk Rekabet Hukuku'nda dağıtım anlaşmaları incelenmiştir. Burada Rekabet Kurulu'nun RKHK 5. maddesine dayanarak çıkardığı grup muafiyet tebliğleri göz önüne alınarak her bir dağıtım anlaşması çeşidi ve bu anlaşma çeşitlerine uygulanan muafiyet tebliği incelenmiştir. Tek Elden Dağıtım Anlaşmaları, Tek elden Satın alma Anlaşmaları, Motorlu Taşıtlar Dağıtım ve Servis Anlaşmaları ve Franchise Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyet Tebliğleri tek tek ele alınmış ve daha sonra da motorlu taşıtlar dağıtım ve servis anlaşmaları grup muafiyet tebliği dışındaki tebliğleri yürürlükten kaldıran yeni dikey anlaşmalar grup muafiyet tebliği incelenmiştir. Rekabet Kurulu tarafından kabul edilen Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyet Tebliği 'nin getirdiği yeni yaklaşım da bu bölümde tartışılmıştır. Bu bölümde ayrıca; Rekabet Kurulu'nun verdiği kararlara da dağıtım anlaşmalarıyla ilgili yaklaşım tartışılmıştır. Bu doğrultuda Kurul'un bu husustaki politikası incelenmiştir. Kurul kararlarım verirken kullandığı değerleme doktrinlerine de bu bölümde yer verilmiştir. 263Sonuç bölümünde ise; Rekabet Hukuku'nun uygulama ve geliştirilmesinden sorumlu olan Rekabet Kurulu'nun hem genel kanuni düzenleme yönünden, hem de AB uygulamalarına uyum yönünden nasıl bir yaklaşım sergilemesi gerektiği tartışılmıştır. Dağıtım anlaşmalarından yararlı sonuç alınması için Rekabet Kurulu'nun alması gereken tedbirlere bu bölümde yer verilmiştir. Rekabet Kurulu'nun Türkiye'de Rekabet Hukuku kanuni düzenlemelerinin piyasa araştırmasına dayanması gereğine bu bölümde işaret edilmiştir. 264

SUMMARY The European Union, United States and many other states have adopted and continue to pursue a free market economic model. Turkey as well has adopted the same model (free market economy) and has been spending considerable effort to comply with the principles of a the free market. The need of Competition Law for the establishment of such a free market model is no longer under discussion and is generally agreed, and Competition Law has an important place for the effective functioning of a free market model. The subject of this thesis is the distribution agreements, which are an important part of the Competition Law. The distribution agreements regulating the transaction of good and services from the producers to the consumers in the market are studied in this thesis with regard to the Competition Law. In the first section, the agreements are generally described and the relation between distribution agreements and the type of agreements defined under the Code of Obligation (agency and exclusive dealership) are reviewed. The economic aspect of the distribution agreements is assessed within the Competition Law. Different theories for (thoughts about) the negative and positive impact of the distribution agreements on the competition are described in this section. In the second section, general review of restrictive practices mentioned in the distribution laws are described and the exemption applications under EU and Turkish Competition Laws are explained. The general theories for the assessment of the effect of distribution agreements on the competition in the market are also described in this section. 265In the third section, The approach of the American Competition Law towards the distribution agreements is reviewed. Special attention is given to the more liberal approach, of the American Competition Law compared to that of The EU and Turkish Competition Laws. The conclusion that the American Competition Law prohibits the distribution, agreements on basis of the economic arguments is described in this section. In the this section, the approach of the EU Competiton Law towards the distribution agreements, and the evaluation of such approach is explained. The first part of the section is allocated to the block exemption regulations for the different types of distribution agreements. After the short review of these regulations, the new system adopted by EU with the Commission Regulation 2790/99 on Block Exemption for vertical Restrains is explained. The different approach of the Commission towards the distribution agreements is described in this section, which suggests that such change signals an intention of the Commission for the treatment of the distribution agreements to be closer to that of US. The distribution agreements in agreements Competition Law are reviewed in the fourth section. The block exemption provisions (which are in the form of official communiques while in the EU are in the form of regulations) for different types of distribution agreements are reviewed (namely; exclusive distribution, exclusive purchasing, franchising and motor vehicle distribution agreements). Finally, the new block exemption and new system adopted by Competition Board (the decision making body of the Turkish Competition Authority) are discussed. The decision rendered and tendency adoptet by the Competition Board is discussed in this section. The policy of the Competition Borespect is reviewed in the light of its decisions. The assessment doctrines used by the Board in its decisions have also been reviewed in this section. 266In the final section; The approach to be taken by the Competition Board (whom is responsible for and in charge of the application and the development of the Competition Law) in relation to both the general Turkish Legal System and complinace with the EU Regulations is discussed. The suggestions are made for the measures to be taken by the Competition Borad for the realisation of the effective (profitable) outcome of the distribution agreements in this section. Finally, it has been pointed out as suggestion that the provision of the laws in the area of the Competion Law in general and distribution sector in particular shall be based on market studies and the evaluation of the application of the existing legal provisions. 267