Karikatür, edebiyat ve söylem

Abstract

Bu çalışmanın amacı; karikatür metinlerinin türsel açıdan edebiyatla olan ilişkisini ortaya koymak ve bu ilişkiyi mizah, imge, metafor ve söylem zemininde tartışmaktır. Tez çalışması iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gülme, mizah, karikatür ve söylem konuları kuramsal olarak ele alınmış ve bu kavramlara dair çeşitli yaklaşımlara ve tartışmalara yer verilmiştir. Gülme ve mizahı oluşturan unsurlar saptanmaya çalışılmış; karikatür, mizah ve gülme arasındaki ilişkiye değinilmiştir. Türk edebiyatı tarihinde mizah dergiciliği kronolojik olarak ele alınmıştır. Söylem kavramının çeşitli tanımlamalarına, söylemi oluşturan unsurlara, söz-dil ve söylem-edebiyat bağına yer verilmiştir. Karikatür ve edebiyat arasındaki ilişki, sanatta ve edebiyatta süregelen `tür` tartışması bağlamında değerlendirilmiştir. Tez çalışmasının ikinci bölümünde yazar ve çizer Umut Sarıkaya'ya ait Marksizm ve sosyalizm temalı karikatürlerden bazıları bu çalışmada örneklem olarak ele alınmıştır. Karikatürlerdeki dil ve görsellik, söylem çözümlemesi ve göstergebilimsel çözümleme metotlarıyla incelenmiştir. Bu incelemelerde metinlerin düz ve yan anlam okumaları yapılarak karikatüristin oluşturduğu söylem düzenine dair tespitlere yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise, ilk bölümdeki kuramsal çerçeve ve ikinci bölümde yapılan çözümlemelerden yararlanılarak karikatüristin oluşturduğu söyleme ve karikatür-edebiyat ilişkisine dair çıkarımlarda bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Mizah, Karikatür, Söylem, Edebiyat, Umut Sarıkaya

This study aims to shed light on the relationship of caricature texts with literature in terms of genre and to discuss this relationship within the contexts of humor, image, metaphor, and discourse. The thesis is thus divided into two main sections and a concluding one. Themes such as laughing, humor, caricature, and discourse are dealt with theoretically and certain various approaches and discussions regarding these concepts are included in the first section. In this section, the study endeavors to determine the elements that constitute laughing and humor; and it focuses on the relation between cartoon, laughing and humor as well. Humor magazine publishing is also taken into consideration through the history of the Turkish literature. This first section includes various definitions of the concept of discourse, the elements constituting the discourse, and parole – langue and discourse – language relation. The relation between caricature and literature is evaluated within the context of the ongoing `genre` controversy in the realms of art and literature. In the second section of the thesis some of the Umut Sarıkaya's, a writer and a distinguished cartoonist, caricatures which can be classified under the themes of Marxism and socialism has taken as samples. The language and visuality in these caricatures, which are discussed in this section of the study, are analyzed by means of discourse analysis and semiotic analysis methods. These analyses, by applying denotative and connotative readings, include evaluations regarding the discourse order created by the caricaturist. In the conclusion section, the study draws inferences concerning the discourse created by the caricaturist by means of employing the theoretical frame provided in the first section and making use of the analyses presented in the second section. Keywords: Humor, Caricature, Discourse, Literature, Umut Sarıkaya