Alman oryantalizmi: Carl Heinrich Becker ve Martin Hartmann örneğinde Osmanlı toplum ve siyaset söylemi

Abstract

19. yüzyılın sonlarında Almanların Doğu'yu siyasi olarak keşifleri ile tarihsel olarak kendi içerisinde filolojik bir gelenek yaratan Alman oryantalizmi disiplinleşme sürecinde antropoloji, etnoloji, hukuk ve siyaset bilimleri ile ilişki kurarak sosyo-kültürel çalışmalara yönelmiştir. Almanya'da Doğu çalışmalarının kültürel konsepte eğilimini İslam bilimlerinin kurucusu olarak anılan Carl Heinrich Becker (1876-1933) yönlendirirken Martin Hartmann (1851-1918), modern Doğu'nun Alman oryantalizminin temel bir parçası olmasını sağlamıştır. Alman sömürgeciliğinin başlaması ile beraber Fransa ve İngiltere örneklerinde olduğu gibi Doğu bilimlerinin uygulanabilirliği meselesi oryantalist bilgi ile siyasetin kesişmesine yol açmıştır. Bu yeni konsept ortaya Becker ve Hartmann'ın öncülük ettiği Doğu'yu merkeze alan dergi, kurum ve metinlerden oluşan somut bir şey çıkarmıştır. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak 19. yüzyılın sonlarından I. Dünya Savaşı'na kadar bir taraftan Alman oryantalizminde Osmanlı Devleti ve İslam ile ilgili çalışmalar artarken diğer taraftan da bu çalışmalar ideolojik ve siyasi bir boyut kazanmıştır.Bu çalışma, Almanların oryantalizme kattıkları ideolojik ve siyasi boyutun sınırlarını Becker ve Hartmann örneğinde Osmanlı toplum ve siyaset söylemi üzerinden izah etmeye çalışmaktadır. Metinleri ve aktiviteleri ile Becker ve Hartmann'ın özellikle I. Dünya Savaşı'nın başlaması ile iktidar üzerindeki etkisine ve onların ne oranda etkiye maruz kaldıklarını bu çalışma tartışmaya açmaktadır. Geçişkenlikler ve karşıtlıklar üzerinden inşa edilen bu çalışma, Kaiser II. Wilhelm'in 1888'de iktidara gelmesinin ardından 1918'de savaşın bitişini içine alan süre ile sınırlandırılarak metin üretiminin en yoğun olduğu 1900-1918 yılları arasına odaklanmaktadır.Anahtar Kelimeler: Alman, oryantalizm, Osmanlı, Doğu, Becker, Hartmann

At the end of the nineteenth century, when the Germans discovered the Orient politically, German orientalists who had historically focused on philology, began to redefine their discipline as socio-cultural studies with links to anthropology, ethnology, law and political science. While Carl Heinrich Becker (1876-1933), known as the founder of Islamic studies, redirected German Oriental studies towards cultural concepts, Martin Hartmann (1851-1918) made the living Orient an essential part of German orientalism. With the beginning of German colonialism, the question of the applicability of oriental sciences led to an intersection between orientalist knowledge and politics as had already been the case with the British and French traditions. This new concept, which was spearheaded by Becker and Hartmann, found its expression in magazines, institutions and texts. As a consequence of this development, one observes in German orientalism, from the end of the nineteenth century until World War I, an increase of studies on the Ottomans and Islam, which gradually acquired ideological and political aspects. This thesis attempts to describe through a study of the Ottoman and Islamic discourses, with particular focus on Becker and Hartmann, to what extent the Germans added ideological and political dimensions to orientalism. It also discusses how Becker and Hartmann influenced the government and how far they were exposed to the political atmosphere in their activities and texts especially during the World War I. It focuses on transitions and contradictions in this discourse in the period from Kaiser Wilhelm's ascent to the throne in 1888 to the end of World War I and especially focuses on Becker's and Hartmann's most intensive text production between 1900 and 1918.Key Words: German, orientalism, Orient, Becker, Hartmann