1960-1980 yılları arası beş yıllık kalkınma planlarının irdelenmesi

Abstract

Bu çalõşma ile 1960 1980 dönemi içerisinde Türkiyede uygulamaya konan BeşYõllõk Kalkõnma Planlarõnõn özelliklerini, hedeflerini, planlama yöntemlerini kõsaca açõklayõp,dönem içinde planlarõn siyasal, sosyal ve ekonomik açõdan irdelenmesi, eksik kalan yönlerininve uygulanmasõ gereken yapõsal değişikliklerin neler olduğunu belirtmek ve sonuç itibariyledönemi içeren dört kalkõnma planõnõn analizini yapmak amaçlanmõştõr.Türkiye planlama kavramõyla 1930lu yõllarda gündeme gelen sanayi planlarõsayesinde tanõştõ, ilki uygulanan, ikincisi ise II. Dünya Savaşõ nedeniyle uygulanamayansanayi planlarõnõn ardõndan, 1946 yõlõnda İvedili Sanayi Planõ ve Vaner Planõ gündemegeldiyse de uygulanamadõ. 1950 yõlõnda iktidara gelen Demokrat Parti hükümetinin 27 Mayõs1960 İhtilaliyle iktidardan indirilmesinin ardõndan, tüm toplumun ortak görüşü (modüsvivendi) ile toplumun ortak aklõ sayesinde kaynaklarõ iyi kullanmanõn yaklaşõmõ ve yöntemiolarak kabul edilen, Sosyalist ülkeler dõşõnda artõk birçok batõlõ ülkenin de uygulamayakoyduğu ve genelde başarõlõ neticeler elde edilen, sanayi planlarõna oranla çok daha genişperspektifte tüm ülkenin iktisadi, siyasi ve sosyal yapõsõnõ ilgilendiren, Kalkõnma Planlarõgündeme gelmiştir. Kalkõnma planlarõ içinde tõpkõ Devletçilikte olduğu gibi, sosyalistsistemin bir parçasõ gibi görüldüğünden değil, dönemin getirdiği pratik ve pragmatik birçözüm olduğu için tercih edilmiştir. 1963 yõlõnda uygulamaya konulan kalkõnma planlarõ veulaşõlan hedefler açõsõndan değerlendirecek olursak kalkõnma açõsõndan, özellikle ilk iki plandahilinde hedeflenen % 7lik kalkõnma hõzõ hedefinin tutturulduğu, Üçüncü planda hedeftengeriye düşmeye başlayõp, dördüncü planda tamamen gerisinde kalõndõğõ önemli bir gerçektir.Türkiyede Beş yõllõk kalkõnma planlarõ ilk iki plan ölçeğinde belirlenen hedefleri yakalayõpbaşarõlõ olmuştur. Üçüncü plan dönemi itibariyle hedefler rayõndan çõkmaya başlayõp,dördüncü plan dahilinde tamamen beklenenin aksi neticeler ortaya çõkmõştõr.

Explanations of specifications, objectives, planning methods of five-year developmentprogram which had been put into action in Turkey between years 1960 and 1980, assessingplans of that period politically, socially and economically; determining necessary structuralchanges, and analysing four development plan of the period are aimed by this study.Turkey has got acquainted with planning concept in 1930s by the help of industrial plansthat were on the agenda. After the first industrial plan which could not been applied, and thesecond one which also could not been applied due to the World War-II, Urgent Industrial Planand Vaner Plan also could not been applied although they had been on the agenda. Afterthrowing out power of Democratic Party by the civil insurrection in 27th of May,1960;which had acceded in 1950, Development Plans which were accepted as method andapproach of usage of resources efficiently and well by courtesy of publics commonintelligence, which many western countries are applying and successful consequences aregained as a result in general, which pertains to whole countrys economical, political andsocial structure in more wide perspective in relative to industrial plans, has come into agendawith modüs vivendi (the publics common vision). Development plans have been choosenbecause it was a practical and pragmatic solution which had come up with the period, notbecause it seemed as a part of socialist system identical to state socialism. If we assess thedevelopment plans which were put into action in 1963, according to its objectives; the target 7percent development acceleration is acquired especially in first two plan. It is also animportant truth that this percent has fallen down in third plan and stayed low in the fourthplan. Development plans in Turkey have been successful by acquiring the targeted numbers inthe first two plans. However, targets have got off the rails in the third plan and had completelyopposite results than expected in the fourth plan.