Sakarya ilindeki liseli ergenlerin 1999 Marmara depremi sonrası travmayı algılama,sosyal destek sistemleri ve umutsuzluk belirtilerinin incelenmesi

Abstract

Araştırmanın amacı; liseli ergenlerin 1999 Marmara Depremi sonrası travma algıları, sosyal destek ihtiyaçları ve geleceğe dönük umutsuzluk belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesidir.Bu amaçla, Sakarya ilinde bulunan sekiz farklı lisedeki 417 öğrenciye; Katılımcı Bilgi Formları ile birlikte Travma Sonrası Gelişim Ölçeği, Sosyal Destek Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği uygulanmıştır.Çalışmamızda liseli ergenlerin umutsuzluk düzeyleri, travma algıları ve sosyal destek ihtiyaçlarının farklılaşma durumları üzerinde; cinsiyetlerinin, yaşlarının, 1999 Marmara Depremi sırasında Sakarya ilinde bulunup bulunmamalarının, devam ettikleri okul türlerinin, deprem sonrasında evlerindeki hasar durumlarının, depremde ailelerinden kayıp ya da yaralı olma/olmama durumlarının etkisi t-testi ve varyans analizi yöntemleri kullanılarak araştırılmıştır. Ayrıca liseli ergenlerin sosyal destek ihtiyacı ve umutsuzluk düzeyinin travma algılarına etkileri ise regresyon analizi yardımıyla incelenmiştir.Bulgulara göre; travma algısı ve sosyal destek ihtiyacı ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki bulunamazken, umutsuzluk düzeyi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Travma algısı ile 1999 Marmara Depremi sırasında Sakarya ilinde bulunma arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunurken, umutsuzluk düzeyi ile 1999 Marmara Depreminde aileden kayıp olma durumu arasında da aynı anlamlı ilişki bulunmuştur. Sosyal destek ve umutsuzluk düzeyi ile yaş arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı ortaya çıkarken, yaş ile travma algısı arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu belirlenmiştir.Bağımsız değişkenlerin etkilerini ayrı ayrı belirlemek amacıyla yapılan araştırmalarda ise; umutsuzluk düzeyi ile travma algısı arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı, sosyal destek ihtiyacı ile travma algısı arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu bulgudan hareketle sosyal destek ihtiyacı travma algısını etkilerken, umutsuzluk düzeyinin travma algısı üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.Afet dinamik bir olgudur ve afetle mücadele oldukça dinamik yaklaşımlar gerektirir. Halk sağlığı açısından afeti; öncesi ve hemen sonrası ile sınırlamak, doğru politikalar üretmemizi engelleyecektir. Afet sonrası geliştirilecek sağlık politikalarının mutlaka afetten yıllar sonrasını da içine alacak şekilde yapılandırılması gerekir.Anahtar Sözcükler: Deprem, Ergen, Travma, Sosyal Destek, UmutsuzlukÖZETAraştırmanın amacı; liseli ergenlerin 1999 Marmara Depremi sonrası travma algıları, sosyal destek ihtiyaçları ve geleceğe dönük umutsuzluk belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesidir.Bu amaçla, Sakarya ilinde bulunan sekiz farklı lisedeki 417 öğrenciye; Katılımcı Bilgi Formları ile birlikte Travma Sonrası Gelişim Ölçeği, Sosyal Destek Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği uygulanmıştır.Çalışmamızda liseli ergenlerin umutsuzluk düzeyleri, travma algıları ve sosyal destek ihtiyaçlarının farklılaşma durumları üzerinde; cinsiyetlerinin, yaşlarının, 1999 Marmara Depremi sırasında Sakarya ilinde bulunup bulunmamalarının, devam ettikleri okul türlerinin, deprem sonrasında evlerindeki hasar durumlarının, depremde ailelerinden kayıp ya da yaralı olma/olmama durumlarının etkisi t-testi ve varyans analizi yöntemleri kullanılarak araştırılmıştır. Ayrıca liseli ergenlerin sosyal destek ihtiyacı ve umutsuzluk düzeyinin travma algılarına etkileri ise regresyon analizi yardımıyla incelenmiştir.Bulgulara göre; travma algısı ve sosyal destek ihtiyacı ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki bulunamazken, umutsuzluk düzeyi ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Travma algısı ile 1999 Marmara Depremi sırasında Sakarya ilinde bulunma arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunurken, umutsuzluk düzeyi ile 1999 Marmara Depreminde aileden kayıp olma durumu arasında da aynı anlamlı ilişki bulunmuştur. Sosyal destek ve umutsuzluk düzeyi ile yaş arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı ortaya çıkarken, yaş ile travma algısı arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu belirlenmiştir.Bağımsız değişkenlerin etkilerini ayrı ayrı belirlemek amacıyla yapılan araştırmalarda ise; umutsuzluk düzeyi ile travma algısı arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı, sosyal destek ihtiyacı ile travma algısı arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu bulgudan hareketle sosyal destek ihtiyacı travma algısını etkilerken, umutsuzluk düzeyinin travma algısı üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.Afet dinamik bir olgudur ve afetle mücadele oldukça dinamik yaklaşımlar gerektirir. Halk sağlığı açısından afeti; öncesi ve hemen sonrası ile sınırlamak, doğru politikalar üretmemizi engelleyecektir. Afet sonrası geliştirilecek sağlık politikalarının mutlaka afetten yıllar sonrasını da içine alacak şekilde yapılandırılması gerekir.Anahtar Sözcükler: Deprem, Ergen, Travma, Sosyal Destek, Umutsuzluk

The objective of the research is to investigate relation among trauma perception of high school adolescents after 1999 Marmara Earthquake, their demand for social support and their hopelessness indications about future.By this purpose, Development Scale after Trauma, Social Support Scale and Beck Hopelessness Scale were administered with Participant Information Forms to 417 students from eight different high schools in Sakarya city.The effect of students? sexuality, age, existence or nonexistence in Sakarya city during 1999 Marmara Earthquake, types of current schools, damage situation of their houses after earthquake, the case of whether or not there is any lost or injured person in the family during earthquake on hopelessness level, trauma perception and differentiation situation of demand for social support of high school adolescents was investigated using t- test and variance analysis. Furthermore, the effects of high school adolescents? demand for social support and hopelessness level on trauma perception were investigated by the assistance of regression analysis.According to findings; while there was not any significant relation between sexuality and trauma perception with demand for social support, significant relation was determined between hopelessness level and sexuality. While relation between trauma perception and existence in Sakarya during 1999 Marmara Earthquake was found statistically significant, the same significant relation was found between hopelessness level and the lost case in the family during 1999 Marmara Earthquake. While the relation between age and social support with hopelessness level appeared statistically insignificant, the relation between age and trauma perception was determined as significant.In the researches with the purpose of determining effects of independent variables separately, while there was not found any statistically significant relation between hopelessness level and trauma perception, significant relation was found between demand for social support and trauma perception. By this finding, it was concluded that while demand for social support affects trauma perception, there was not found any effect of hopelessness level on trauma perception.Catastrophe is a dynamic phenomenon and struggle with catastrophe requires relatively dynamic approaches. In the case of public health, restricting catastrophe with its pre- and post- cases will prevent us to make right policies. Health policies developed after catastrophe must be structured with including future years of catastrophe.Key words: Earthquake, Adolescent, Trauma, Social Support, Hopelessness