Farklı kükürt giderme yöntemlerinin çeşitli Türk linyitlerine uygulanması

Abstract

-v- ö Z E T Hava kirlilisinin başta gelen güncel sorunlarımızdan bi ri olduğu yadsınamaz. Bu tür çevre kirliliğinin en önemli kay naklarından birini, oluşturan linyit kömürlerimizin kükürt içe rikleri, dünya ortalamalarının çok üzerindedir. Kömürün yanmat- sı sonucu oluşan kükürtlü bileşikler, insan sağlığına olduğu kadar bitki ve hayvan topluluklarına da zarar verirler. Bu çalışma yüksek kükürt içerikli linyitlerimizin kükürt içeriklerinin yanmadan önce giderilmesine yöneliktir. Ankara- Çayırhan, Manisa-Soma, Edirne-Keşan, Çanakkale-Çan, Kütahya- Tunçbilek, Bölu-Mengen ve sorgun- Yozgat bölgelerine ait linyit numunelerine, azot ve amonyak ortamlarında karbonizasyon, hava oksidasyonu ve kostik ekstraksiyonu yöntemleri uygulanarak, kü kürt içeriklerinde önemli azalmalar sağlanabilmiştir. Her üç yöntem ile de kömürün içerdiği piritik kükürdün toplamı, sülfat kükürdünün ise büyük kısmı giderilebilmiştir. Kostik ekstraksi yonu sırasında kömürün fiziksel olarak alkali depolaması, kömür yanarken işlem sırasında giderilememiş olan kükürdün bir kısmı nın da uçucu olmayan bileşikler oluşturarak külde kalmasına ne den olmuştur. Kömür numunelerinin toplam kükürt, kükürt türleri, kül, uçucu madde, karbon ve hidrojen içeriklerinin sonuçlar üzerinde belirleyici etkileri olduğu saptanmıştır. İşlem görmüş olan nu-' munelerin yakılmaları sonucu oluşan her 10 cal'lik ısı için Çevreye yayılan SO-'nin gram miktarlarında, işlem görmemiş numu- nelerinkine oranla %18-89 arasında değişen azalmalar sağlanmış tır. Linyit numunelerinin uçucu madde içeriklerinde, karbonizas yon sonucu %86-92, hava oksidasyonu sonucunda ise %61-96 arasın da değişen azalmalar olmuştur.

-VI- SUMMARY The use of high-sulphur coals poses many problems such as boiler deposits, corrosion and large amounts of sulphur dioxide emissions. A major interest, therefore, is in the development of methods for removing or reducing coal sulphur. The sulphur compounds in coal have been classified into two groups, inorganic and organic. Organic sulphur is that which is bound to the hydrocarbon structure of the coal. Inorganic sulphur is the remainder, this sulphur form appears in two forms, as the disulphides and as sulp hates. Most of inorganic disulphides appear as pyrite. In this study, it is aimed to observe and compare the behaviours of the lignite samples from various parts of our country, under conditions of, 1) Carbonization with nitrogen and ammonia atmosp heres. 2) Air oxidation' and 3) Treatment with aqueous alkali. The lignite samples used are from: 1. Ankara-Çayırhan, 2. Manisa-Soma, 3. Edirne-Keşan, 4. Çanakkale-Çan 5. Kütahya-Tunçbiİek 6. Bolu-Mengen 7. Yozgat-Sorgun reserves. The parameters tested for their effects on carboni zation experiments with nitrogen are nitrogen flow, particle