İnsan değerlerinin ve kişilik özelliklerinin, problem çözme yaklaşımı ile ilişkileri: Banka çalışanları üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada 18-57 yaş arası banka çalışanlarının önem verdikleri amaçsal ve araçsal insan değerleri ile problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Ayrıca örneklem grubunun sahip olduğu kişilik özellikleri ile değerleri ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkiler incelenmeye çalışılmıştır.Araştırmanın örneklemini İstanbul ili Anadolu yakasındaki 5 özel bankada çeşitli görevlerde çalışan 180 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada psiko demografik değerlendirme formu, Rokeach Değerler Listesi, Eysenck Kişilik Envanteri, Heppneer ve Petersen Problem Çözme Envanteri uygulanmıştır.Araştırma sonucunda sahip olunan değerlere göre problem çözme yaklaşımlarının değişim gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca örneklem grubunun kişilik özellikleri ile değerleri arasında ve değerleri ile problem çözme yaklaşımları arasında da anlamlı ilişkiler bulunmuştur.Verilerin analizinde ortalama değerlerin farklılaşmasında Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) ve Tukey Çoklu Karşılaştırma Testi, kullanılan Rokeach Değerler Listesi, Eysenck Kişilik Envanteri, Hepneer ve Petersen Problem Çözme Envanterleri arasındaki ilişkiyi saptamak üzere de Pearson Korelasyon tekniği kullanılmıştır.Örneklemi oluşturan banka çalışanlarının % 36,1'i 23 ile 27 yaş arasında; % 27,8'i 18 ile 22 yaş arasında; % 25'i 28 ile 32 yaş arasında; % 11' 33 ile 57 yaş arasındadır. Katılımcıların %76,1'i kadın, %23,9'u erkektir.Araştırma sonucunda elde edilen bulgular; cinsiyet değişkenine göre değerlerin öncelik sıralamasına baktığımızda her iki grupta da (kadın ve erkek katılımcılarda) amaçsal değerlerden ?aile güvenliği? değeri birinci sırada tercih edilmiş, ?mutluluk? amaç değeri ise ikinci sırada tercih edilmiştir. Her iki grupta da (kadın ve erkek katılımcılarda) birinci sırada ?dürüst? araç değeri ve ikinci sırada ?sorumluluk? araç değeri tercih edilmiştir. Son sıralara baktığımızda yine her iki grupta (kadın ve erkek katılımcılarda) ?itaatkar? araç değeri en son sırada, ?entelektüel? araç değeri son sıradan bir önceki sırada tercih edilmiştir.Banka çalışanlarını kapsayan bu araştırmada demografik özelliklere göre bakıldığında ?ahiret selameti? değeri önem sıralamasında orta ve son sıralarda yer almıştır.Aceleci problem çözme yaklaşımı yüksek bireylerin değer sıralamasında ?ahiret selameti? değeri önemli bulunurken; ?mutluluk?, ?başarı hissi? ve ?sorumluluk sahibi? değerlerini önemsiz bulunmuştur. Düşünen problem çözme yaklaşımı yüksek bireyler için ?bilgelik? ve ?kendine saygı? değerleri önemli görülürken; ?iç huzur? değerinin önemsiz görülmüştür. Kendine güvenli problem çözme yaklaşımı yüksek bireylerde ?heyecanlı bir yaşam? ve ?hırs? değerleri ön sıralarda tercih edilmiştir.ANAHTAR KELİMELER:Amaçsal ve Araçsal Değerler, Kişilik, Problem Çözme, Banka Çalışanları.

In this study it is aimed to search the relationship of importance given to terminal and instrumental human values by bank employees between 18-57 years, to problem solving approaches. Besides that, the relationship of personality characteristics owned by sample group with values and problem solving approaches were examined.Sampling group of the research was composed of 180 individuals working in 5 private bank at different positions at Anatolian side of İstanbul city. İn this study Psychodemografik questionnairre, Rokeach Values List, Eysenck Personality Inventory, Heppner and Peterson Problem Solving Inventory were applied.The results showed some significant changes in Problem Solving Approach according to the importance given to values. Also significant relationships with Personality Characteristics and human values and problem solving approaches were obtained.In data analysis one way variance analysis (Anova) and Tukey Multiple Comparison tests used for testing differentiation of mean values. Pearson Correlation techniques used for inquiring the relationship of Rokeach Values List, Eysenck Personality Inventory, Heppner and Peterson Problem Solving Inventory.36 % of bank employees sample are between 23-27 years of age; 27.8% are 18-22 years of age; 25% are in 28-32 years of age and 11% in 33-57 years. 76% of the group is female and 23.9is male.The results showed that; according to gender in both groups (female and male participants) family security value of terminal values were prefered in the first row, happiness terminal value was prefered in the second row. In both groups (male and female participants) prefered honesty instrumental value in the first row and responsibility instrumental value in the second row. Obedience instrumental value were replaced in the last row while intellectual instrumental value was prefer in the second row from the bottom.According to demografic characteristics religious values has taken place in the middle and last positions of preference ranking.Those participants who have fast problem solving approach, while evaluated religious values more important have found happiness, feeling of success, and responsibility unimportant. Those participants who were high in thoughtful problem solving approach, while finding wisdom and self respect values more important, on the other hand found internal peace unimportant. Those participants who were high in self confident problem solving approach, prefered exciting life and ambition values in the first rows.KEY WORDS:Terminal and İnstrumental Values, Personality, Problem Solving, Bank Employees.