Suça sürüklenmiş çocuklarda öğrenilmiş çaresizlik düzeyinin farklı değişkenler ve algılanan anne baba tutumları bakımından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, Kartal Ceza Adliyesi Çocuk Mahkemelerinde herhangi bir suç isnadı ile yargılanmakta olan 12-18 yaş grubundaki suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanları farklı değişkenler ve algılanan anne-baba tutumları bakımından incelenmiştir.Araştırmanın evrenini, 15.01.2008 ile 30.06.2008 tarihleri arasında Kartal Ceza Adliyesi Çocuk Mahkemelerinde, herhangi bir suç isnadı ile yargı karşısına çıkarılan olan 12-18 yaş arası çocuklar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, Kartal Ceza Adliyesi'ndeki 1.Çocuk Mahkemesi , 2. Çocuk Mahkemesi ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi olmak üzere 3 farklı mahkemede herhangi suç isnadı ile yargılanmakta olan 12-18 yaş arası suça sürüklenmiş çocuklar arasından tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 104 çocuk oluşturmaktadır.Araştırmada, araştırmanın bağımsız değişkeni olan öğrenilmiş çaresizlik seviyesini ölçmek için Aydın (1987) tarafından geliştirilmiş olan ?Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği? (ÖÇÖ), Kuzgun ve Eldeleklioğlu (1993) tarafından geliştirilen ?Anne Baba Tutum Ölçeği? (ABTÖ) ve hipotezlerde ele alınan bağımsız değişkenlere ait bilgileri elde edebilmek için araştırmacı tarafından geliştirilen bir `Kişisel Bilgi Toplama Formu' kullanılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular şöyle özetlenebilir:1.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin yaşa bağlı olarak değiştiği görülmüştür. Elde edilen sonuca göre, 12?15 yaş grubundaki çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanları 15?18 yaş grubundakilere göre anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur.2.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin öğrenim durumlarına bağlı olarak değiştiği görülmüştür. Elde edilen sonuca göre, okuryazar olmayan ve ilkokul terk/mezun çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanları, ortaokul terk/mezun ve lise terk/mezun çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur.3.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin işlenilen suçun niteliğine bağlı olarak değişmediği görülmüştür.4.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin çocukların kriminolojik geçmişlerine bağlı olarak değiştiği görülmüştür. Elde edilen sonuca göre, kriminolojik geçmişe sahip çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanları, kriminolojik geçmişe sahip olmayan çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur.5.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin anne ve babalarının öğrenim durumlarına bağlı olarak değiştiği görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre, annesi okuryazar olmayan ve ilkokul terk/ mezunu olan çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin, annesi lise terk/mezunu olan çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerine göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. Babanın öğrenim durumunun ise çocuğun öğrenilmiş çaresizlik düzeyine anlamlı bir fark yaratacak kadar etki etmediği görülmüştür.6.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin ailenin gelir seviyesine bağlı olarak değiştiği görülmüştür. Elde edilen sonuca göre, ailesinin gelir seviyesi çok düşük ve düşük seviyede olan suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin, ailesinin gelir seviyesi orta olan çocuklara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür.7.Suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin algılanan anne ve baba tutumlarına bağlı olarak değiştiği görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre, anne tutumu otoriter ve koruyucu/istekçi olan suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanlarının, anne tutumu demokratik olan çocuklara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür. Aynı şekilde, anne tutumuna paralel olarak baba tutumu otoriter ve koruyucu/istekçi olan suça sürüklenmiş çocukların öğrenilmiş çaresizlik puanlarının, baba tutumu demokratik olan çocuklara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür.Anahtar Sözcükler: Suç, Suça Sürüklenmiş Çocuk, Öğrenilmiş Çaresizlik, Algılanan Anne-Baba Tutumları.

In this study, the learned helplessness level of a group of juvenile between the ages of 12 and 18 who were trialed at Kartal Juvenile Courts in an accusation of a committed crime was examined according to some demographic variables and their perceived parental attitutes.The population of the study is consisted of juveniles between the ages of 12 and 18 and were trialed at the Kartal Juvenile Courts between the dates of 15.01.2008 and 30.06.2008. The sample of the study is consisted of 104 juveniles between the ages of 12 and 18 who were trialed at the Kartal Juvenile Heavy Criminal Court, Kartal 1. Juvenile Court and Kartal 2. Juvenile Court.?The Learned Helplessness Scala? devised by Aydın (1987) was used to assess the learned helplessness level which was a dependent variable of the reserach, and also ?The Perceived Parental Attitudes Scala? devised by Kuzgun and Eldeleklioğlu (1993) was used to assess the level of perceived parental attitudes by the children and the data about independent variables were gathered by means of a ?Personal Information Form?.The findings can be summarized as follows:1.It was found that the level of learned helplessness changed according to age. The learned helplessness levels of those whose age was between 12-15 were significantly higher than those whose age was between 16-18.2.It was found that the level of learned helplessness changed according to juveniles? level of education. The learned helplessness levels of those who were non-literate and primary school graduates/drops were significantly higher than those who were junior school graduates/drops and high school graduates/drops.3.It was found that the level of learned helplessness did not change according to type of crime.4.It was found that the level of learned helplessness changed according to criminal history. The learned helplessness level of those who had a previous criminal history were significantly higher than those who did not have.5.It was found that the level of learned helplessness changed according to parents? level of education. The learned helplessness level of those whose mother was non-literate and primary school graduates/drops were significantly higher than those whose mother was high school graduate/drops. It was found that the learned helplessness level of juveniles did not show any change according to father?s education level.6.It was found that the level of learned helplessness changed according to family?s economic level. The learned helplessness level of those whose family was in the category of very low and low economic level were significantly higher than those whose family was in the category of medium level.7.It was found that the level of learned helplessness changed according to perceived parental attitudes. The learned helplessness level of those who perceived their mother as authoritarian and protective/demanding was significantly higher those who perceived their mother as democratic. And also, the learned helplessness level of those who perceived their father as authoritarian and protective/demanding was significantly higher those who perceived their mother as democratic.Key words: Crime, Juvenile, Learned Helplessness, Perceived Parental Attitudes.