Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin tükenmişlikleri ve bazı değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacını eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin tükenmişlik düzeyleri ve bazı değişkenler (cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim kurumunun türü, kademesi, kıdem ve maruz bırakan) ile ilişkisini incelemek oluşturmaktadır.Araştırmanın örneklemini, İstanbul'un 3 ilçesinde bulunan 15 okul ve dershanede görev alan 189 öğretmen oluşturmuştur. Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerine ilişkin veriler 5'li Likert tipi bir ölçek olan Yıldırma Eylemleri Anketi (YEA) ile ve tükenmişliklerine ilişkin verileri ise, Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ile toplanmıştır. Veriler, SPSS veri analiz programına girilerek öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin bağımsız değişkenlere göre incelenmesi için t-testi ve tek yönlü ANOVA ve tükenmişlikle ilişkisinin incelenmesi için basit doğrusal regresyon analizi yapılmış ve ,05 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir.Araştırma sonucunda ise, Yıldırma Eylemleri Anketi'nin YSİ alt boyutu (itibara saldırı), YKGİ (kendini gösterme ve iletişim) ve toplam yıldırma eylemleri puanlarında cinsiyet değişkenine göre erkek öğretmenlerin aleyhine anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Araştırma grubunu oluşturan öğretmenlerin çalıştıkları öğretim kademesi değişkenine göre YEA toplam ve YYKMD, YKGİ alt boyut puanları için yapılan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) sonuçlarında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık elde edilmiştir. Dershanede çalışan öğretmenlerin genel yıldırma eylemlerine maruz kalma puanları okulda çalışan öğretmenlere göre; devlet okullarında çalışan öğretmenlerin ise özel okullarda çalışan meslektaşlarına göre anlamlı düzeyde daha fazla çıkmıştır.Araştırma grubunu oluşturan öğretmenlerin yaş, kıdem ve yıldırma eylemlerine maruz bırakanın statüsüne göre YEA ve alt ölçek puanlarında yapılan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) sonuçlarının hiç birinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık görülmemiştir.Araştırmanın bulgularıyla araştırma grubunu oluşturan öğretmenlerin Yıldırma Eylemleri Anketi'nden en çok YKGİ, ardından YYKMD alt boyutlarında yıldırmaya maruz kaldıkları ortaya çıkmıştır.MTÖ toplam puanları ile YEA toplam puanları arasında istatistiksel açıdan ,001 düzeyinde anlamlı pozitif bir ilişki bulunmuştur. Genel tükenmişlik arttıkça yaşam kalitesi-mesleki durum, itibara saldırı, sosyal ilişkiler, kendini gösterme-iletişime dayalı yıldırma eylemleri puanları ve toplam yıldırma eylem puanlarının da arttığı sonucuna ulaşılmıştır.Araştırmanın bulguları alan yazın ve ülkemiz koşulları dikkate alınarak yorumlanmış ve ileride benzer amaçla yapılacak araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

The aim of this study is to examine the teachers? experienced acts of mobbing with regard to some demographic variables (gender, age, marital status, the type of school, the level of school, duty duration and perpetrator) and, to test the relationship between their burnout levels and their experienced acts of mobbing.The sample of this study is consisted of 189 teachers who work in 15 different courses and schools in 3 counties in the province of Istanbul. Data about acts of mobbing experienced by those teachers were gathered by a five- point Likert scaled questionnaire called ?The Acts of Mobbing? (YEA) and the data due to their burnout levels were gathered by ?Maslach Burnout Inventory (MTÖ)?.Those data were processed in SPSS data analysis programme and a t?test and a One- way ANOVA was used to analyze the independent variables of the acts of mobbing that teachers were exposed to and to find out the relationship of mobbing and burnout simple linear regression analysis was done and they were tested at .05 significance level.As a result of the study, due to gender YSİ (attack to esteem) and YKGİ (expressing yourself and communication) sub- dimensions of ?The Acts of Mobbing Questionnaire? and in the total mobbing scores; were identified as the variables, where significant difference were observed and men teachers were disadvantageous.As a result of the one- way variance analysis (ANOVA) done, according to the education level variable of the teachers? forming the research group, there has been significant differences found in total YEA, YYKMD and YKGİ sub dimensions. The results obtained from this variable show that, the general mobbing acts points of the exposed teachers who work in courses are significantly higher than the ones work in schools; and the general mobbing acts points of the exposed teachers who work in government schools are significantly higher than private school teachers.As a result of the one- way variance analysis (ANOVA) done, there have been no significant differences found in age, duty of duration and perpetrators of the exposed teachers of mobbing that form the research group in YEA and all the other sub-dimensions.As a result of the analysis performed, it was found from ?The Acts of Mobbing Questionare? findings that the acts of mobbing that teachers were exposed to, were mostly from YKGİ and secondly from YYKMD sub-dimensions.As a result of the analysis performed, it was found that there has been a positive significant relationship at, 001 significance level between MTÖ total points and YEA total points. In conclusion, as the general burnout increases, the total mobbing points and the sub-dimentional act of mobbing points due to, the good quality of life and professional attitude, the attack to esteem, social relationships and expressing yourself and communication also increases.The findings of this study have been commented by taking research literary and in Turkish settings into consideration and some suggestions are made for the new researches that will be investigated with the same aim.