Demokratik ve otoriter olarak algılanan ana-baba tutumlarının lise birinci sınıf öğrencilerinin yılmazlık düzeyine etkilerinin araştırılması

Abstract

Bu araştırmada, demokratik ve otoriter olarak algılanan ana baba tutumlarının lise birinci sınıf öğrencilerinin yılmazlık düzeyine etkileri araştırılmıştır. Ayrıca, yılmazlık düzeyinin bazı sosyodemografik değişkenlere göre farklılaşmasına da bakılmıştır.Araştırmanın örneklemini Ankara Altındağ ilçesinde bulunan Ahmet Yesevi Lisesi, Prof. Dr. Sabahattin Zaim Lisesi ve Yeşilöz Lisesi'nde birinci sınıfa devam eden 90 kız, 110 erkek olmak üzere toplam 200 öğrenci oluşturmaktadır. Genelde Altındağ ilçesinin, toplumun alt sosyoekonomik düzeyini temsil ettiğinin ifade edilmesi, uygulamanın bu ilçede yapılmasına neden olmuştur.Veri toplama aracı olarak; araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Özcan (2005) tarafından Türkçe'ye uyarlanan California Yılmazlık Değerlendirme Ölçeği Lise Versiyonu ve Polat (1986) tarafından geliştirilen Ana-Baba Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçekler öğrencilere bir ders saati içerisinde arka arkaya uygulanmıştır.Toplanan verilerin analizinde; öğrencilerin anne baba tutumları ve yılmazlık düzeylerini belirlemek üzere aritmetik ortalama (×) ve standart sapma (SS) değerleri hesaplanmıştır. Örneklemi tanıtmak amacıyla, öğrencilerin sosyodemografik değişkenlere göre yüzde dağılımları yapılmıştır. Ayrıca, demokratik ve otoriter anne baba tutumları ve de bazı sosyodemografik özelliklere göre yılmazlık düzeyi ortalamalarının farklılaşmasını belirleyebilmek için istatistiksel analiz olarak;tek yönlü varyans analizi, Pearson Korelasyon Katsayısı ve Regresyon Analizi kullanılmıştır.Araştırma bulguları; anne babalarını demokratik olarak algılayan lise birinci sınıf öğrencilerinin yılmazlık düzeyinin anne ve babalarını otoriter olarak algılayan öğrencilerin yılmazlık düzeyinden anlamlı düzeyde yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.Aynı şekilde, California Yılmazlık Değerlendirme Ölçeği'nin Toplumdaki Koruyucu İlişkiler ve Yüksek Beklentiler, Ailedeki Koruyucu İlişkiler, Yüksek Beklentiler ve Anlamlı Katılımlar için Olanaklar, Okuldaki Koruyucu İlişkiler ve Yüksek Beklentiler, Arkadaş Grubundaki Koruyucu İlişkiler, Öz-Yetkinlik ve Öz-Farkındalık, Empati, Amaçlar ve Özlemler, Problem Çözme alt ölçeklerinde de anne babalarını demokratik olarak algılayan lise birinci sınıf öğrencilerinin yılmazlık düzeyinin de anne ve babalarını otoriter olarak algılayan öğrencilerin yılmazlık düzeyinden anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmektedir.CYDÖ'nin genel toplam ve tüm alt ölçek puanları ile Ana-Baba Tutum Ölçeği'nin puanları arasında negatif ilişki olduğu, anne baba tutumlarında otoriter tutum puanı arttıkça yılmazlık düzeyi puanlarının azaldığı görülmektedir. Ayrıca öğrencinin yılmazlık düzeyinin; devam ettiği okulu, cinsiyeti, yaşı, kardeş sayısı, ailesinin aylık geliri, annesinin eğitim düzeyi, anne ve babasının mesleği, babasının büyüdüğü yer, annesinin ve babasının sahip olduğu koruyucu tutumun derecesi, anne ve babanın çocuğu yetiştirirken uyguladığı tutum ile de anlamlı farklılaşmalar gösterdiği saptanmıştır.Araştırma sonuçlarının; çocuk gelişimi ile ilgili olarak çalışan görevlilere, psikolog ve psikolojik danışmanlara, sosyal hizmet görevlilerine ve ana-babalara yardımcı bilgiler sağlayacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: yılmazlık, ana-baba tutumları, lise öğrencileri.

In this research, effects of parental attitudes-which are perceived as democratic and authoritarian-on highschool students? resiliency level was investigated. Besides, differentiation of resiliency level with respect to some sociodemographic variables also was investigated.A total of 200 students, that consist of 90 girls and 110 boys who continue their first classes at Ahmet Yesevi Highschool, Prof. Dr. Sabahattin Zaim Highschool and Yeşilöz Highschool which are located in Ankara, Altındağ, constitute the sample of the research. Since it is expressed that Altındağ district represent the lower socioeconomic levels of the community in general, the application was made in that district.As a means of collecting data; Personal Information Form prepared by the researcher, Highschool Version of California Resiliency Rating Scale which was adopted to Turkish by Bahadır Özcan and Parental Attitude Scale developed by Gülden Polat were used. Those scales were performed to students in one class period at onces, separately for each group.When analysing data, to determine students? parental attitudes and resiliency levels arithmetic mean (×) and standard daviation (SS) were calculated. In order to introduce the sample, percentage distributions of students with respect to sociodemographical variables were made. Moreover, to determine the differentiation of resiliency level means with respect to democratic and authoritarian parental attitudes and somr sociodemographic characteristics, one way analysis of varience. Pearson correlation coefficent and regression analysis were used.Research findings suggest that resiliency level of highschool students who perceive their parents as democratical is significantly higher than the ones who perceive their parents as authoritarian.Likewise, according to Caring Relationships and High Expectations at community, Caring Relationships, High Expectations and Opportunities for Meaningful Participations at Family, Caring Relationships and High Expectations at School, Caring Relationships with peers, Self-efficacy and Self-Awaneress, Empathy, Goals and Aspirations, Problem Solving subscales of California Resiliency Rating Scale, it was concluded that the resiliency level of highschool students who perceive their parents as democratic is significantly higher than the ones who perceive their parents as authoritarian.It was observed that there is a negative relationship between Parental Attitude Scale?s scores and California Resiliency Rating Scale?s overall scores and all subscale scores. It was also observed that when authoritarical attitude score increases in parental attitudes, resiliency level scores decreases. Moreover, it was determined that the resiliency level of the student shows reasonable differentiations according to student?s school, gender, age, the number of brothers and sisters, family?s income, education level of his mother and his father?s job, the place where his father had grown up, preventive attitude of his father and mother and attitudes that the parents have while they are raising the student.The research results are expected to provide useful informations to officials related to child development, psychologists and psychological counselors, social workers and parents.Keywords: resiliency, parental attitudes, highschool students.