Takiyettin Meşgüşoğlu`da insanı ve eylemlerini anlama sorunu

Abstract

Takiyettin Mengüşoğlu felsefi antropoloji çalışmalarında, insanı ve eylemlerini anlamanın etik değerlerle mümkün olabileceğini dile getirir. Çünkü ona göre benimsenen değerler, insan eylemlerinin niyetini ve oluş biçimini belirler.İnsanlar yaşarken eyler, eylerken yaşarlar. İnsan, hayatının her alanında gerçekleştirdiklerini eyleme borçludur. Ancak eylemler öyle gelişi güzel değil, bir amaç doğrultusunda gerçekleştirilirler. Bu amacı değerler belirler.İnsanı anlamak için onun eylemlerine, eylemlerini anlamak için eylemlerin taşıdığı değerlere dikkat etmek gerekir. Takiyettin Mengüşoğlu'nun belirlediği gibi, değerler yüksek, araç ve davranış değerleri olmak üzere üç ana bölümde incelenebilir. Yüksek değerler, nesnellik; araç değerler öznellik ve görecelilik fenomenine dayanır. Davranış değerleri zamana, mekâna ve insan topluluklarına göre değişen, kalıplaşmış düşünüş ve davranışları besleyen değerlerdir.Her bir değer türü, kullanım sıklığı insandan insana değişmekle birlikte hayatın tam da içindedirler. İnsanın hayatı algılayışı, düşünüşü, seçimleri, söylemleri ve davranışları değerlerle anlama kavuşur. Değerler olmasaydı, insan kendi varlığından bile habersiz olurdu. Ayrıca fenomenleri değerlendirmeden, değerleri olmadan birbirine ihtiyacı olan bu kadar insanı neyin bir arada tutacağı bilinmez.İnsan eylemleri süreklilik gösterir ve birbirlerini belirlerler. Nesiller boyu devam eden bu durum çoğu kez rastlantılardan uzaktır. Çünkü her şey rastlantılara bırakılmış olsaydı, hiç kuşku yok ki insan başarıları gerçekleşemezdi. İnsanın ontik bütünlüğünde bulunan bu başarılar, aynı zamanda insanın varlık koşullarıdır ve hepsi değerlerle bağlantılıdır. Bu durumda insanı ve eylemlerini anlama bağlamı olarak değerler üzerinde durmak büyük önem taşımaktadır.Anahtar Kelimeler: Felsefi antropoloji, etik, eylem, anlam, değer.

Takiyettin Mengüşoğlu mentions in his philosophical anthropology studies that understanding the human and his acts could be possible with ethic values. Because according to him, adopted values determine the intend and occurrence form of human acts.People act when they live and they live when they act. Human, in every aspects of his life, owes to the action which he has achieved. However the actions are not randomly realized but they are done for a goal which determined by the values.In order to understand the human, it is required to pay attention to his acts, in order to understand his acts; it is required to pay attention to values beared by acts. As determined by Takiyettin Mengüşoğlu, values can be examined in three main parts as: high values, means values and behavior values. High values are based on objectivity; means values are based on subjectivity and relativity phenomenon. Behavoir values are values varying according to time, place and communities and supporting cliched thought and behaviors.Each value type is exactly in the heart of life although frequency of usage varies from human to human. Perception of life, thought, choices, utterances and behaviors of people find a meaning with values. If values did not exist, even the human will be unaware of his own existance. Also, without evaluating the phenomena, it is not known what will keep together the people who lacks the values and who needs each other.Acts of human are continuous and determine each other. This case lasting for generations is mostly far from random. İf everything had been left to coincidences, undoubtedly achievements of humans would not have been realized. These achievements included in ontic integrity of human are also existance conditions of human and all of them are related with values. In this case focusing on values, as the context of understanding human and human actions, is of great importance.Key Words: Philosophical anthropology, ethic, act, meaning, value.