Türk bankacılık sisteminde 2001 krizi ve 2008 finansal krizinin Türk bankacılık sektörüne etkileri

Abstract

Gerekli önlemler alınmadığında ülke ekonomilerine büyük zarar veren krizler çok farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Krizleri açıklamak amacıyla geliştirilen modeller birinci, ikinci ve üçüncü nesil kriz modelleri şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Türlerindeki ve bölgelerindeki farklılıklara rağmen, finansal krizlere yol açan etkiler hemen hemen aynıdır. Aşırı borçlanma ve mali politika yetersizliği, finansal serbestleşme, sürü psikolojisi ve sabit döviz kuru politikası bu etkilerden bazılarıdır.Finansal karakterli ilk büyük kriz olma özelliğiyle Avrupa Döviz Kuru (Exchange Rate Mechanism; ERM) krizi, ülkelere uygun olmayan ekonomik programlar nedeniyle ortaya çıkan Latin Amerika krizi, ilk olarak Tayland'da başlayarak bölgedeki diğer ülkelere yayılan Güneydoğu Asya krizi ve bu krizin ortaya çıkardığı sonuçlardan etkilenen Rusya krizi dünyada deneyimlenen finansal krizlerden bazılarıdır. Ülkeler, bu krizler için çeşitli önlemler almakla birlikte bu önlemlerin bir bölümü işe yaramış bir bölümü ise mevcut durumu daha da kötüleştirmiştir.Cumhuriyet öncesini incelediğimizde Osmanlı İmparatorluğu ekonomisindeki sorunların son dönemlerde ağırlaştığını tespitliyoruz. Yeni kurulan devlet çeşitli çözümler bulmaya çalışmış ve bu dönemde özellikle bankacılık alanında büyük çabalar harcanmıştır. Bu yeniden yapılanma çalışmalarına rağmen ekonomik sorunlar giderilememiş ve 1929 yılında Büyük Buhran deneyimlenmiştir. İleriki dönemlerde iç ve dış sorunlardan kaynaklanan başka krizler de Türk ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Ekonomideki sıkıntıları gidermek üzere 1980 ve 1994'deki programlar dahil çeşitli istikrar programları hazırlanmış ancak programlar ekonomik düzelmeyi sağlayamamıştır. 1999'daki istikrar programının başarısızlığı ve 2000 ve 2001 krizleri ekonomiyi çıkmaza sürüklemiştir. 2001 krizinde bankaların bir çok finansal göstergesinde olumsuzluklar gözlenmiştir. Türkiye kaynaklı 2001 krizinden sonra yeniden yapılanma dönemi başlamış ve bankacılık sektörü hızla düzelmeye başlamıştır. Yeniden yapılanma dönemi ekonomideki pek çok problemi çözüme kavuşturmuştur. Bu sayede küresel kaynaklı 2008 krizi diğer ülkelere kıyasla kolaylıkla atlatabilmiştir.

Crises cause great damages in economies when required measures are not taken by the authorities. Models that are developed to explain the crises are classified by first, second and third generation crisis models. Though their types and regions differ, reasons that lead to financial crises are almost same. Excessive lending, fiscal policy deficiency, financial liberalization, crowd behavior and fixed exchange rate policy could be listed as some reasons underlying financial crises.Exchange Rate Mechanism crisis, experienced in Europe as an important financial crisis, the financial crisis of Latin America realized as a consequence of unsuitable economic programs, Southeastern Asia Crises began in Thailand and spreaded to the region, Russian crises influenced by the Southeastern Asia Crisis are some of the crises experienced in the globalized world. While some precautions, against the crisis, worked, some of them failed by making conditions worse.When we analyze the pre-republic period in Turkey, we witness that economic problems got worse through the end of the period. Government of the newly established Republic tried to develop alternative solutions and made efforts on the banking field. Problems with regard to economics could not solved despite the restructuring efforts and effects of Great Depression was experienced. In the coming years, crises resulted from interior and exterior issues affected Turkish Economy adversely. Various stability programs put into force in order to solve the problems in the economy but a permanent solution could not reached. Failure of the stability program in 1999 lead to the environment of 2000 and 2001. Financial indicators of many banks adversely changed by the crisis of 2001. A restructuring period is started after the crisis of 2001 and banking sector is recovered rapidly. This period solved many problems of the economy. Thanks to this crisis of 2001 that the global financial crisis of 2008 had limited negative effects on the Turkish economy.