Türkiye`de toplumsal değişme ve belgesel sinema

Abstract

Türkiye'de belgesel sinema, akademik olarak üzerinde yeterince çalışılmamış bir alandır. Yapılan çalışmalarda da zayıf bir tarihçe bilgisinin üzerine pek çıkılamamış, belgesel sinema, onu belirleyen toplumsal koşullarla birlikte yeterince irdelenememiş, belgesel sinema dönemselleştirilememiş, makalelerde de sınırlı olguların dışına pek çıkılamamıştır. Belgesel sinema, tanımından başlayarak gerçeklik olgusuyla birlikte, düşünüldüğünden- tartışıldığından ortaya çıkan zayıf literatür de büyük ölçüde bu olguyla sınırlı kalmıştır.Yakın Türkiye tarihini modernleşme kavramı üzerinden ele alırken belgesel sinemanın da modernleşme kavramıyla ne denli örtüştüğünün tartışıldığı bu çalışmada, Türkiye'de belgesel sinemanın gelişimi toplumsal değişime paralel olarak ele alınmış ve belgesel sinema dönemselleştirilmiştir. Bu bağlamda, Türkiye'de belgesel sinema Propaganda, Kültürel Hümanizma ve Çok kültürlülük olarak üç döneme ayrılmıştır. Her dönemin başat özellikleri toplumsal yapıyla ilişkilendirilmiş; dönemin önemli yönetmenleri ve belgesel filmleri ele alınmıştır.Türkiye'de belgesel sinemacıların bir araya geldiği tek meslek örgütü olan BSB Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği'nin belgesel film yönetmeni olan üyeleriyle yapılan bir anket çalışmasıyla da, belgesel sinemacıların kendi eğilimlerinin yanı sıra Türkiye'deki belgesel sinemayı nasıl yorumladıkları saptanmaya çalışılmıştır.Dönemselleştirme çalışması bir ilk çalışma niteliği taşımaktadır. Belgesel film yönetmenlerin eğilimleri hakkındaki araştırma ise bir ilk olma niteliği taşımamakla birlikte belgesel sinema alanını kapsamlı biçimde ele almakta ve alan hakkında önemli veriler sağlamaktadır.Belgesel film yönetmeni olarak uzun yıllar üretim yapmanın yanı sıra akademik katkıda da bulunan bir kişi olarak böylesi bir çalışmaya girişirken cesaret kadar sorumluluk duygusundan hareket edilmiş; belgesel sinemanın geleceğine projeksiyon yapılmaya çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Belgesel sinema, toplumsal değişme, propaganda, kültürel hümanizma, çokkültürlülük

Documentary cinema in Turkey is an area that is not studied academically enough. It hasn't been gone beyond a poor knowledge of history on many studies. Documentary cinema couldn't be studied thoroughly together with the social conditions which specify it. Also documentary cinema couldn't be periodized and moved beyond limited cases on some articles. Starting with the definition of documentary cinema which has been considered and discussed together with the reality case, also resulted a poor literature limited on this plot.While undertaking the near term Turkey history through the concept of modernization and discussing how much the documentary cinema overlaps with this concept, in this study, the progress of documentary cinema in Turkey is dealt in parallel with the social change and documentary cinema has been periodized. In this context, documentary cinema is divided into three periods as Propaganda Period, Cultural Humanism Period? and Multiculturalism Period. Each period is associated with the dominant features of social structure and documentary films by the most outstanding directors of the period are discussed.In a survey conducted with documentary film directors, members of the only professional organization where the documentary filmmakers come together at BSB Cinema Work Owners' Collective Association, their own tendencies and interpretation of the documentary cinema in Turkey are tried to be determined.This periodization work constitutes a first study. Although the research about the tendency of the documentary directors doesn't have the characteristics of being the first research, it addresses the area comprehensively and provides important data.Doing for many years as the director of the documentary film production, as well as contributing to the academic study, while practicing this process, motivated with the sense of responsibility as well as the sense of courage, it is tried to be made a projection for the future of documentary cinema.Key words: Documentary film, social change, propaganda, cultural humanism, multiculturalism