Üniversite öğrencilerinde alkol kullanımı ile içmeme nedenleri ve ebeveynlerinin alkol kullanımına ilişkin tutum ve davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Alkolün insanlığın varoluşundan bu yana keyif verici, uyuşturucu ve ilaç olarak kullanılması nedeniyle; alkol kullanım bozuklukları, insanlığın varoluşundan bu yana karşılaşılan ve her yönüyle incelenmesi gereken biyopsikososyal sorunlardan biridir. Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin alkol kullanımı ile içmeme nedenlerini, ebeveynlerinin alkol kullanımına ilişkin tutum ve davranışları çerçevesinde inceleyerek aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Ayrıca, bu çalışma kapsamında İçmeme Nedenleri Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlamasını gerçekleştirmek de amaçlanmaktadır. Çalışmaya 184'ü kadın, 224'ü erkek 408 üniversite öğrencisi katılmıştır. Veri toplamak amacıyla, katılımcılara Kişisel Bilgi Formu, Alkol Kullanım Bozuklukları Tanıma Testi (AKBTT), İçmeme Nedenleri Ölçeği (İNÖ), Ebeveyn Alkol Kullanı Formu (EAKF) ve Ebeveyn Alkole İlişkin Tutum Formu (EAİTF) uygulanmıştır. Adaptasyon çalışmasından elde edilen verilerin analiz sonuçları, İNÖ'nün Türkçe formunun, kabul edilebilir seviyede geçerlilik göstergeleri bulunan ve yeterli güvenilirlik katsayılarına sahip bir ölçek olduğunu göstermiştir. Hipotezlerin test edilmesi ve araştırma sorularının yanıtlanması amacıyla çeşitli grup karşılaştırmaları için gerçekleştirilen bağımsız gruplar için t test analizlerinin sonuçları, ilk olarak, ebeveynlerinin alkole ilişkin tutumları onaylayan nitelikte olan öğrencilerin, ebeveynlerinin alkole ilişkin tutumları onaylamayan nitelikte olan öğrencilerden İNÖ'de anlamlı düzeyde daha düşük puan aldıklarını göstermiştir. Ebeveynlerinin alkole ilişkin tutumları onaylayan nitelikte olan öğrencilerin, ebeveynlerinin alkole ilişkin tutumları onaylamayan nitelikte olan öğrencilerden alkol kullanım sıklığı ve miktarı sorularından anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldıkları görülmüştür. İNÖ'de ebeveynleri alkol kullanmayan öğrencilerin, ebeveynleri alkol kullanan öğrencilerden anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldıkları görülmüştür. Cinsiyet değişkenine ilişkin t test sonuçları, AKBTT'de erkeklerin kadınlardan anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldıklarını, İNÖ'de ise kadınların erkeklerden anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldıklarını göstermiştir. Son olarak yapılan regresyon analizi sonucunda; İNÖ'nün ailevi kısıtlamalar, dini kısıtlamalar ve alkole karşı ilgisizlik alt boyutlarının alkol kullanım sıklığını negatif yönde yordadığı görülürken alkol kullanım miktarını ise alkole karşı ilgisizlik alt boyutunun negatif yönde yordadığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçları literatürdeki ilgili bulgular bağlamında tartışılmıştır.Anahtar kelimeler: alkol kullanımı, içmeme nedenleri, ebeveynlerin alkole ilişkin tutumu.

Alcohol use related difficulties have been one of the biopsychosocial problems for long time due to the fact that alcohol have been used as pleasure inducing substance, drug and medicine from the beginning of the humanity. Therefore, alcohol use and alcohol use disorders should be researched in every aspect. The aim of this study was to investigate university students' alcohol use and motives not to drink on the basis of their parents'attitudes toward alcohol and alcohol use and to reveal the relations between these variables. Moreover, it was aimed to adapt `Motives for Abstaining from Alcohol Questionnaire` (MAAQ) into Turkish. 408 university students participated in this study. In order to collect data from participants Personal Information Form, Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT), Motives for Abstaining from Alcohol Questionnaire (MAAQ), Parents' Alcohol Use Form and Parents' Attitudes Toward Alcohol Form were used.The results revealed that Turkish form of the MAAQ had acceptable psychometric properties. Students whose parents had positive attitudes toward alcohol got significantly lower scores on MAAQ than students whose parents had negative attitudes toward alcohol. Another t test result showed that students whose parents had relatively positive attitudes toward alcohol drinked more frequently and more amount of alcohol as compare to the students whose parents had negative attitudes toward alcohol. It was also found that students whose parents didn't use alcohol got significantly higher scores on MAAQ than students whose parents used alcohol. The results of t test concerning gender showed that men got significantly higher scores than women on AUDIT and women got significantly higher scores than men on MAAQ . Finally, result of regression analyses demonstrated that family constraints, religious contraints and indifference subscales negatively predicted frequency of alcohol use and only indifference subscale negatively predicted amount of alcohol use. The results of the study were discussed within the context of related findings in the literature.Keywords: alcohol use, motives not to drink, parental attitudes toward alcohol.