Yeni gözetim ve Jung`un kolektif bilinçdışı kuramı arasındaki ilişkinin filmsel anlatım olanakları açısından değerlendirilmesi

Abstract

Sinema var olduğundan bu yana benzer temalar kullanmaktadır. Aynı metaforlar, aynı ilişki örgüleri, kalıp davranışlar, çocukluk yaşantılarına göndermeler, stereotip kimlikler, benzer kaderi paylaşan karakterler, zaman ve mekân konusunda karmaşa yaratan, hipnotik bir üslup -hem tarihsel çizgide bir tarama yapıldığında hem de farklı tür ve akımlarda yahut farklı ülke sinemasından örnekler incelendiğinde- karşımıza çıkmaktadır.İnsanlık tarihinin başından itibaren filmlerde tekrar eden olguların açıklanmasında, Jung'un kolektif bilinçdışı kuramı ve arketiplerin işlevsel bir çözüm olduğu düşünülmektedir. Düşler insanın kişisel çelişkilerinin ötesinde kolektif bilinçdışını ortaya koyabiliyorsa, filmler neden bir noktaya kadar aynı işlevi görmesin? Birey, dolaysız olarak kendi tercihi olduğu durumları aslında kendisine kolektif bilinçdışı tarafından belletilen arketiplerin bir yansıması olarak yaşamaktadır.Tezin temel konusu, insan algısı üzerinde manipülatif bir güce sahip olan film olgusunun, bir gözetim pratiği olarak değerlendirilmesidir. Birey, kendi tercihi gibi görünen durumlarda aslında kolektif bilinçdışı tarafından belletilen arketiplerin bir yansıması olarak yaşamaktadır. Bu doğrultuda film belki de sadece bir sanat formu değil, bir gözetim pratiği olarak da düşünülmektedir.Gözetimin esas amacı, bireyin otoritenin uygun gördüğü davranışları benimseyerek kendi kendini kontrol etmesini sağlamaktır. Film olgusu ise bu durumun kanıksanmasında etkin bir rol oynar. İktidar bireyin sözde iyiliği için özgürlüğüne el koyarken, bilinç yerine bilinçdışının direktifleri doğrultusunda hareket etmesi yönündeki pratikleri kurar ve yönetir.Tezin odaklandığı nokta açısından çalışmanın evreni, yeni gözetim olgusunu içeren 60 filmden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklemini ise 60 film içerisinden rastlantısal örnekleme yöntemlerinden biri olan sistematik örnekleme ile seçilen 6 filmi içermesi planlanmaktadır. Filmlerin çözümlemelerinde Jungcu yaklaşım esas alınacaktır.Anahtar Kelimeler: Yeni Gözetim, Analitik Psikoloji, Kolektif Bilinçdışı, Arketipler, Semboller

Since the existance of cinema, a chronological scan and also an analysis of samples from different types and styles or different countries results with similar themes, same metaphors, same relationships, behaviour patterns, flashbacks to childhood, stereotypes, characters sharing the same destiny, a hypnotic style which leads to confusion about time and place.Jung's theory of collective unconscious and archetypes considered a solution in explaining the recurring concepts since the beginning of history in movies. If dreams are reflecting the collective unconscious beyond the personal conflicts of human, why should the movies not have the same function up to a point? The situations that are an individual's choices are in fact experienced as a reflection of archetypes that are specified to him/her by the collective unconscious.The basic theme of the thesis is to evaluate the movie that has a manipulative power over human perception as an observance practice. The situations that seems to be an individual's choices are in fact experienced as a reflection of archetypes that are specified to him/her by the collective unconscious. From this aspect, perhaps movies should be considered not only a a form of art but also an observance practice.The main purpose of the observance is to have the individual control her/himself by embracing the behaviours that are accepted as appropriate by the authority. Movies play an effective role in having individuals get used to this. Power limits the freedom of individual for his/her own sake and sets the practices for getting the individual behave according to unconscious directives instead conscious ones. This study consists of 60 movies that contain new concept of observance. Out of this 60 movies, 6 is planned to be chosen by using the systematic sampling method. Films analysis will be based on Jung's approach.Key Words: New Surveillance, Analytical Psychology, Collective Unconscious, Archetypes, Symbols.