Müzelerde atmosfer oluşturmanın ziyaretçiler üzerindeki etkileri: İstanbul Oyuncak Müzesi örneği

Abstract

Bu çalışmada, pazarlama alanında tüketici duygu ve davranışlarını etkileme özellikleri bakımından önem verilen 'atmosfer' kavramı bağlamında, günümüzde kültürel yaşamın önemli bir parçası olarak müzelerin ziyaretçi memnuniyetini sağlamada ziyaretçi duygu ve davranışları arasında oluşan ilişki araştırılmaktadır. Araştırma, Türkiye'deki çocuk ve oyuncak müzeleri ile sınırlandırılmıştır. Türkiye'de kurulan ilk 'özel' oyuncak müzesi olması, koleksiyon zenginliği, tanınırlığının yüksek olması, Türkiye'de yeni kurulan diğer oyun ve oyuncak müzelerine öncülük etmesi, danışmanlık yapması, tasarım ve koleksiyonlarla sağladığı destek bakımından önemli bir yere sahip olması nedeni ile bu araştırma ağırlıklı olarak İstanbul Oyuncak Müzesi'nde gerçekleştirilmiş olmakla beraber, çalışmayı desteklemesi amacı ile Türkiye'de bulunan diğer oyun ve oyuncak müzeleri de araştırmaya dahil edilmiştir.Bu araştırmada, müzecilik alanına 'müze atmosferi' terimi ile yeni bir kavram sunulmaktadır. Bu kavrama ilişkin nicel yöntem ile toplanan veriler analiziyle değişkenler arasında konuya ilişkin hipotezler test edilmektedir. Araştırma verilerinin analizi sonucunda ortaya çıkan müzenin dış görünüş, iç dekorasyon, alan düzenlemesi, duyusal ve insan faktörünün tamamı bir müzenin atmosferini tanımlamaktadır. Literatür taramasında bulunan beş atmosfer faktörü ile bu çalışmada bulunan faktörlerin benzer olduğu görülmektedir. Araştırmada, ziyaretçilerin davranış niyetinin belirlenmesinde 'müze atmosferi etkisi' ve 'müze atmosferine verilen tepki' birlikte değerlendirilmiştir.Bu çalışmanın başlıca amacı, müze atmosfer değişkenleri ile çocuk ve oyuncak müzelerinde müze atmosferinin ziyaretçiler üzerindeki etkisinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda İstanbul Oyuncak Müzesi ve Türkiye'deki diğer oyun ve oyuncak müzelerini ziyaret eden 625 ziyaretçiden elde edilen birincil veriler, oluşturulan kavramsal çerçeve dahilinde istatistiki olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları, müze atmosferinin ziyaretçiler üzerinde önemli bir etken olduğu ve müze atmosferi faktörleri ile ziyaretçilerin müzeye tekrar gelme, müzeyi başkalarına tavsiye etme niyeti arasında anlamlı korelasyonlar bulunduğunu göstermektedir. Çalışmanın birinci bölümünde; genel anlamıyla müzecilik, müze tanımları, pazarlama yaklaşımları ve çağdaş müzecilik hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde; müzelerin ziyaretçilerin ilgisini çekmek, farklı bir bakış sağlamak amacı ile oluşturulan müze atmosferine ilişkin faktörler değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde; tezin araştırma sahasını oluşturan çocuk ve oyuncak müzeleri incelenerek genel bilgiler verilmiş ve bu müzelerde atmosfer oluşturmanın ziyaretçileri müzelere alıştırmadaki önemi vurgulanmıştır. Anahtar Kelimeler: Müzecilik, Pazarlama, Müze Atmosferi, Oyun ve Oyuncak Müzesi, İstanbul Oyuncak Müzesi.

In this study, the relationship between visitor's feelings and behaviours is investigated by fulfilling visitors' satisfaction in museums, which are important parts of today's cultural life. The research is done in context of the 'atmosphere' concept, which is important due to its specialities on influencing consumer's feelings and behaviours in marketing sector.This research's scope is limited to children and toys museums. The research study is mainly done in Istanbul Toy Museum, which has a very important place among the museums, due to the fact that it is the first 'private' toy museum in Turkey, with a rich collection, high recognition, is pioneering and consulting newly established game and toy museums and providing support for design and collections. Additionally, other game and toy museums in Turkey are also included in the research for supporting this study.In this research, a new concept is presented with the term 'museum atmosphere' in the field of museology. In this concept, data collected by quantitative method is analysed and hypotheses related to the subject are tested among the variables. All of the factors found as a result of the analysis of the research data: museum's external appearance, interior decoration, area design, sensory and human factors describe the atmosphere of a museum. The five atmospheric factors found in the literature search are similar to those in this study. In the study, the 'museum atmosphere effect' and the 'reaction to the museum atmosphere' are evaluated together by determining the intention of visitor's behaviour.The main purpose of this work is to reveal the effect of museum atmosphere variables and the museum atmosphere in the children and toy museum on the visitors. For this purpose, the primary data obtained from 625 visitors visiting İstanbul Toy Museum and other games and toy museums in Turkey were analysed statistically within the conceptual framework. The results of the research show that the atmosphere of the museum is an important factor for the visitors and that there are significant correlations between the museum atmosphere factors and the visitors' tendency to visit the museum again and to recommend the museum to others.The first part of the study gives information on museology's general definition, museum definitions, marketing approaches and contemporary museology. In the second chapter; the museums with respect to attract the visitors' attention, the factors related to the museum atmosphere created with the aim to provide a different aspect are evaluated. In the third chapter; the children's and toy museums that constitute the thesis' research area are examined, general information is given and the importance of creating the atmosphere for accustoming the visitors to the museums is emphasized.Keywords: Museology, Marketing, Museum Atmosphere, Game and Toy Museum, Istanbul Toy Museum.