Lunaparklarda oyunsallık üzerine bir inceleme: Ankara-Gençlik parkı örneği

Abstract

Bu tezin amacı, bir maddi kültür alanı olan lunaparklara özgü oyun oynama ve oyunsallık kavramlarına dair çözümlemeler geliştirmektir. Bu bağlamda Ekim 2017-Mart 2019 tarihleri arasında Ankara, Gençlik Parkı'ndaki Lunaparkta farklı oyun oynama biçimleri ve çeşitli oyun deneyimleri gözlemlenmiştir. Araştırmada Atlıkarınca, Korku Tüneli, Dönme Dolap, Hız Treni gibi hemen hemen dünyadaki tüm lunapark oyun alanlarında görülen oyuncakların yanı sıra `Flip Flop`, `Adrenalin`, `Crazy Dance`, `Kamikaze` gibi görece daha yeni oyuncaklar üzerinden çözümlemeler yapılmaya çalışılmıştır. Bu oyuncakların, lunaparklara özgü oyun oynama biçiminin temelini oluşturduğu ileri sürülmüştür. Lunapark oyuncakları dolayımıyla deneyimlenen oyun pratikleri, oyunsallık ve bu pratikler etrafında anlam kazanan bir çok kavram- mutluluk, aile, nostalji, çocukluk, heyecan, korku, performans, tehlike, boş zaman, beden, algı, uzam, kaybolmak, kapalı kalmak, lunatizm- tezin sorunsalı kapsamında incelenmiştir. Lunapark oyununu diğer oyun kategorilerinden ayrı kılan özellikler, oyun teorisyeni Roger Caillois'in vertigo ve temsil oyun kategorileri ve edebiyat eleştirmeni Mikhail Bakhtin'in kronotop kavramı üzerinden tartışılmıştır. Katılımcı gözlemci olarak araştırmacı aynı zamanda fenomenolojik bir yaklaşım kullanarak kendi oyun deneyimleri üzerinden lunapark uzamını betimlemiş ve yorumlamıştır.

The purpose of this thesis is to analyze the sort of play that is peculiar to amusement parks as subjects of material culture. In this context, different types of playing and various play experiences were observed at the amusement park in Ankara, Gençlik Parkı between October 2017 and March 2019. In this research alongside the rides which appear almost in every amusement park such as Carousel, Haunted House, Ferris Wheel, Roller Coaster; rather recent rides such as `Flip Flop`, `Adrenalin`, `Crazy Dance`, `Kamikaze` are subject to investigation. These rides are introduced as basis of the play at the amusement parks. The meanings assigned to the time spent in the amusement park were analyzed in relation to following contexts: happiness, family, nostalgia, childhood, thrill, fear, performance, danger, leisure, body, perception, space, getting lost, confinement, lunacy. The qualities which differentiate the type of play at amusement parks were discussed in relation to vertigo and mimicry as the play categories presented by game theorist Roger Caillois and the concept of chronotope introduced by literary critic Mikhail Bakhtin. As a participant observer, the researcher described and interpreted the space over her experiences of play with phenomenological approach.