Talep tahmini ve envanter yönetiminde matematiksel modelleme: Bir ecza deposuna uygulanması

Abstract

Talep tahmini ve bununla ilişkili olarak envanter yönetimi sanayideki fabrikalardan, üretim veya hizmet sektöründeki küçüklü büyüklü kuruluşlara kadar neredeyse bütün işletmelerde önem taşıyan bir konudur. Envanterini iyi yönetemeyen ve bunun sonucunda envanter maliyetini kontrol edemeyen işletmeler önemli zararlara uğrayabilmektedirler.Bu tezde öncelikle talep tahmini ile ilgili var olan yöntemler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Hareketli ortalama yöntemi, yakın geçmiş verisine regresyon yapılması şeklinde ilerletilmektedir. Holt yönteminin değişken sayısı arttırılmaktadır. Bu talep tahmini yöntemleri bir KOBİ'nin cirosunun ve ürünlerine olan talebin tahmin edilmesinde kullanılmaktadır.Envanter yönetimi ile ilgili olarak bu tezde yöneylem araştırması teknikleri kullanılmakta olup yeni bir matematiksel model ve bu modelin çözümünü sağlayacak sezgisel yöntemler önerilmektedir. Bu yöntemler bir KOBİ'de uygulanmaktadır. Yöntemlerin amacı sipariş ve stok tutma maliyetlerinin toplamı olarak ifade edilen envanter maliyetini optimum sipariş zaman ve sipariş miktarlarını bularak minimize etmektir. Sanayideki diğer kuruluşların da yeni matematik modeli çözüp kullanabilmesi için `cplex` çözücüsünde yazılmış programlar tezin ekinde verilmektedir.

Demand forecasting and in relation with this the inventory management are topics that are important for the factories in the industry and for the small or big institutions in the production or service sector. The firms that cannot well manage their inventory and as a consequense that cannot control their inventory cost are subjected to important losses.In this thesis first the methods that exist in the topic of demand forecasting are improved. The moving average method is improved in the form of a regression to near or close past. The number of variables of the Holt method is increased. These demand forecasting methods are used in forecasting the gross sales and the demand for the products of a SME.In this thesis, in the topic of inventory management, operations research methods are employed. Precisely, a new mathematical model and heuristic methods that can solve approximately that new model are proposed. These methods are implemented in a SME. The aim of the methods is to minimize the inventory cost which is expressed as the sum of the order, production and holding costs by finding the optimum order or production time and quantities. In an appendix of the thesis, `cplex` codes are given so that the other institutions in the industry can solve and use the new mathematical model.