Endülüslü Mutasavvıf İbnü`l-Arîf`in tasavvuf anlayışı

Abstract

XI. ve XII. yüzyıl Endülüs'ünde yaşamış olan İbnü'l-Arîf (481-536/1088-1141) tefsir, hadis, tasavvuf, fıkıh, kelam, edebiyat dallarında derin bilgisiyle etrafında bulunanları etkileyerek onlara yol göstermiş önemli bir tasavufî şahsiyettir. Çalışmamızda, İbnü'l-Arîf'in yaşadığı dönemdeki Endülüs'ün, siyasî ve sosyal yapısı incelenmiş; bu mutasavvıfın hayatı ve eserleriyle ilgili bilgiler verilmiştir. İbnü'l-Arîf'in eserlerine dair bilgimiz çok kısıtlı olsa da, günümüze kadar ulaşan Miftâhu's-sa'âde ve tahkik tarikü's-sa'âde ile Mehâsinü'l-mecâlis adlı iki eserden faydalanılarak onun tasavvufî görüşleri ana hatlarıyla incelenmiştir. Bu çerçevede, İbnü'l-Arîf'in özellikle makam ve hâllere getirdiği farklı bakış açısı dikkat çekmektedir. Yetiştirdiği önemli talebelerin yanı sıra, büyük mutasavvıf İbnü'l-Arabî'ye de tesir eden bu Endülüslü sufinin, kendisine has görüşleriyle, Endülüs tasavvufunda önemli bir yer tuttuğu görülmektedir.

Ibn al-Arîf (481-536/1088-1141), who has lived in Andalucía between the XI and XII centuries, is an important sufi personality that influences and guides the people around him with his deep knowledge in tafsir (interpretation of the Quran), hadith, tasawwuf (sufism), fiqh, (Islamic jurisprudence), kalam (Islamic scholastic theology), and literature. In our work, we analyzed the political and social structure of the Andalucia that Ibn al-Arîf had lived in and presented information with regards to this prominent sufi's life and works. Despite the very limited information available about Ibn al-Arîf's works, we have analyzed his sufi views with a general overview by benefitting from Miftâhu's-sa'âde ve tahkik tarikü's-sa'âde and Mehâsinü'l-mecâlis, the only two known works which have survived to date. Within this framework, Ibn al-Arîf's perspective on maqam (stations) and hal (stages), specifically, leaves a lasting impression. Alongside the significant disciples he has pioneered, we could see that this Andalucian sufi, who has also influenced the great sufi Ibn al-Arabî, plays a remarkable role, with his authentic remarks, in Andalucian Sufism.