Merzifon-Suluova çek-ayır havzası jeotermal özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu tez, KAFZ içindeki sağ yanal doğrultu atımlı faylar denetiminde gelişmiş Merzifon-Suluova çek-ayır havzasının jeotermal potansiyelini jeolojik, tektonik, jeofizik, hidrojeokimyasal, izotopik ve sondaj verileriyle ortaya koymayı hedeflemektedir.Çalışma alanında Permo-Triyas yaşlı Tokat Metamorfitleri ofiyolitlere tektonik dokanakla bindirmektedir. Bu birimlerin üzerlerine Permiyen- Kretase yaş aralığında ve rezervuar kayaç niteliğindeki kireçtaşı, mermer ve kumtaşlarından oluşan birimler uyumsuz olarak gelmektedir. Geçirimli birimler üzerine uyumsuz olarak örtü niteliğinde geçirimsiz Eosen yaşlı birimler yer almaktadır. Tavşandağı Granodiyoriti bütün birimleri keserek yüzeylenmektedir. Bu birimleri, Miyosen, Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı güncel örtü birimleri örtmektedir. Havzayı, kuzeyde Merzifon Fay Zonu, güneyde Eraslan, Sarıbuğday ve Büyükçay fayları, doğuda normal fay olan Suluova Fayı ile havzanın ortasından geçen Uzunyazı ve Çetmi Fayı sınırlamaktadır. Havza sağa ötelenirken fayların eğim atımlarıylada derinleşmektedir. Jeofizik araştırmalar kapsamında yapılan havadan gravite ve manyetik ve rezistivite çalışmaları granodiyorit sokulumun sınırları ile birlikte değerlendirilerek jeotermal sondajlar yapılmıştır. Bu kapsamda açılan AMO-2015/8, AMÇ-2016/3 ve ASK-2016/11 sondajlarının kuyu taban sıcaklıkları sırasıyla 94,05 ºC, 87,65 ºC, 95,5 ºC olarak ölçülmüş ve sahanın ortalama jeotermal gradyanı 0,033 ºC/m olarak hesaplanmıştır. Jeotermal kuyuların toplam kapasitesi 3.37 MWt'dır. Sondaj akışkanları tuzlu ve derin dolaşımlı meteorik sulardır. Na/K, K-Mg, Mg düzeltmeli Na-K-Ca jeotermometreleri ile rezervuar sıcaklığı sırası ile 98-218 ºC, 134 °C ve 124 ºC olarak hesaplanmıştır. KAFZ içindeki çek-ayır havzalarda, örtünün kalın olduğu orta kesimlerde açılacak olan derin sondajlarla daha yüksek sıcaklıklı seviyelerin keşfi mümkündür. KAFZ sadece deprem üreten bir yapı olarak değil, ülke ekonomisine kazandırılabilecek bir potansiyele kaynak olarak görülmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Çek-Ayır Havza, Çevresel İzotoplar Hidrojeokimya, Jeotermal, Merzifon,

This thesis aims to reveal the geothermal potential of Merzifon-Suluova pull-apart basin developed under control of the right lateral strike-slip faultz in NAFZ with geological, tectonic, geophysical, hydrochemical, isotopic and drilling data.In the study area, Permo-Triassic aged Tokat metamorphics overlay the ophiolites with tectonic contact. Units that consist of limestone, marble and sandstones in the Permian-Cretaceous age range and which are in the nature of a reservoir rock are unconformably overlying these units. These permeable units unconformably overlain by impermeable Eocene cap-rock units. Tavşandağı granodiorite outrops by cutting all elder units. These units are overlied by Miocene, Pliocene and Quaternary aged units. The basin is bounded by Merzifon Fault Zone in the north, Eraslan, Sarıbuğday and Büyükçay faults in the south, Suluova Fault, which is the normal fault in the east, and Uzunyazı and Çetmi Faults passing through the middle of the basin. As the basin shifts to the right, it also deepens with the dip-slip of the faults. Aerial gravity and magnetic and resistivity studies conducted within the scope of geophysical surveys were evaluated together with the boundaries of the granodiorite intrusion and geothermal soundings were made. Bottom hole temperatures of the drillings of AMO-2015/8, AMÇ-2016/3 and ASK-2016/11 drilled in this context were measured as 94.05 ºC, 87.65 ºC, 95.5 ºC respectively and the average geothermal gradient of the area was calculated as 0.033 ºC/m. The total capacity of geothermal wells is 3.37 Mwt. The fluids of the drillings are saline and deep-circulating meteoric waters. Using Na/K, K-Mg and Mg-corrected Na-K-Ca geothermometers, reservoir temperature was calculated as 98-218 ºC, 134 ° C and 124 ºC, respectively. In the pull-apart basins on the KAFZ, it is possible to discover higher temperature levels with deep boreholes to be drilled in the middle sections where the cover is thicker. The NAFZ should not only be seen as an earthquake-generating structure, but as a potential resource for the national economy.Keywords: Environmental Isotopes, Geothermal, Hydrogeochemistry, Merzifon, Pull-Apart Basin,