Çocuk edebiyatı eserlerinin duyarlık eğitimi bağlamında incelenmesi: Gülten Dayıoğlu örneği

Abstract

Çocuk edebiyatı, bireye yaşamı tanıma ve anlamlandırma sürecinde çocukluğunun ilk dönemlerinden yetişkinliğine kadar eşlik eden önemli bir olgudur. Bireyin bilişsel, dilsel ve toplumsal açıdan gelişimine, yaşamı sanatsal bakış açısıyla algılama ve anlamlandırmasına katkısı son derecede büyüktür. Önem derecesi açısından bakıldığında çocuk edebiyatının çocuğa sağladığı bu katkıların sayısal olarak fazlalığı değil niteliği önemlidir.Nitelikli çocuk edebiyatı eserinin ayırt edici yönlerinden biri de bireyin yaşama karşı duyarlık gösterebilme becerisine katkı sağlamasıdır. Bireyin kendi hayatının ve ait olduğu dünyanın dışından durumlarla da ilgilenebilmesi ve bu durumları umursaması olarak değerlendirilen duyarlık, geliştirilmesi zorlu ve köklü çabalara dayanan bir süreç istemektedir. Sürecin etkililiğini artırmak için de çocukların erken dönemden itibaren nitelikli çocuk kitaplarıyla buluşturulması gerekir.Araştırmada, Gülten Dayıoğlu'nun beş ayrı çocuk kitabı duyarlık eğitimi açısından incelenmiştir. Çalışmada temel nitel araştırma deseni kullanılmış, veriler doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Duyarlık konularının belirlenmesinde ve gruplandırılmasında Aslan'ın (2016) oluşturduğu kategori dikkate alınarak içerik analizi yapılmıştır. Belirlenen 35 duyarlık konusunun hepsi farklı oranlarda öykülerde tespit edilmiştir. En sık geçen konular insana ve insanın mutluluğuna, insani özelliklere ve doğaya duyarlıktır. Bunların yanında aile bireylerine, aşka-sevgiye, hayvanlara, yardımlaşmaya, dürüst olmaya karşı duyarlık sıkça ele alınmıştır. Bu bağlamda Gülten Dayıoğlu'nun eserlerinin bireylerin insana ve çevresindeki her şeye duyarlık kazanmasında, değer vermesinde katkı sağlayabileceği sonucuna ulaşılabilir.

Child literature is an important phenomenon that accompanies the individual from the early childhood to adulthood in the process of recognizing and understanding life. The contribution of the individual to cognitive, linguistic and social development and to the perception and meaning of life from an artistic point of view is extremely significant. In terms of importance, it is important that the quality of these contributions that children's literature provides to the child, not the numerical surplus.One of the distinguishing aspects of qualified children's literature is that it contributes to the individual's ability to show sensitivity to life. Sensitivity, which is considered as an individual's ability to deal with and care about situations outside of his own life and the world to which he belongs, requires a process that is based on difficult and radical efforts to develop. In order to increase the effectiveness of the process, children should be brought together with qualified children's books from the early period.In this study, Gülten Dayıoğlu's five different children's books were analyzed in terms of sensitivity education. Basic qualitative research design was used in the study and the data were obtained through document analysis. In the determination and grouping of sensitivity issues, the content analysis was conducted by taking into account the category formed by Aslan (2016). All 35 sensitivities identified were determined in different stories. The most common issues are sensitivity to human and human happiness and nature. In addition to this, sensitivity to family members, love-love, animals, solidarity and honesty were frequently discussed. In this context, it can be concluded that Gülten Dayıoğlu's works can contribute to individuals gaining sensitivity to people and everything around them.