Hemodiyalize giren son döenm böbrek yetmezliği olan hastalarda beslenme ile ilişkili kardiyovasküler risk faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) olan hastalarda beslenmeyebağlı kardiyovasküler risk faktörlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Çalışma, Aralık 2006- Ağustos 2007 tarihleri arasında Başkent ÜniversitesiAnkara Hastanesi Hemodiyaliz Ünitesinde tedavi gören yaşları 18-65 arasındaolan 93 (50 erkek, 43 kadın) hasta üzerinde yapılmıştır. Bu hastalara kişiselbilgilerini ve hastalıklarına ilişkin anket formu uygulanmıştır. Hastalarınbeslenme durumları, besin tüketim sıklığı formu, 3 günlük Besin Tüketim Kaydıve SGD ile belirlenmiştir. Hastaların yaşam kalite düzeyleri de SF-36 YaşamKalitesi Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Hastaların antropometrik ölçümleri alınmış,bazı biyokimyasal parametreleri analiz edilmiş ve fiziksel aktivite durumlarıbelirlenmiştir. Bu çalışmada hastaların yaş ortalaması 45.1±12.50 yıl, hastalarındiyalize girme süre ortalaması da 10.0±4.67 yıl olarak bulunmuştur. HastalarınSGD sonuçlarına göre %52.7'sinin iyi beslendiği, %36.6'sının orta derecedemalnütrisyonlu %10.8'inin ise ağır malnütrisyonlu olduğu belirlenmiştir.Hastaların diyaliz günü ve diyaliz dışı gün beslenme durumlarıdeğerlendirildiğinde, %69.9'unun diyetle yetersiz enerji ve protein aldıklarısaptanmıştır. Tüm hastaların yaşam kalite düzeyleri düşük bulunurken yaşamkalite puanlarının kadınlarda erkeklere göre daha az olduğu belirlenmiştir(p<0.05). Hastaların geleneksel, böbreğe bağlı ve beslenme ile ilgilikardiyovasküler risk faktörleri değerlendirildiğinde, biyokimyasal paremetrelerinegöre %69.9'unun anemik olduğu saptanmıştır. Kan lipidlerin den total kolesterol,LDL-kolesterol, Trigliserit, Total Kolesterol/ HDL-kolesterol düzeyleri açısındanNKF ve ATPIII kriterlerinin üzerinde olanların oranı sırasıyla %7.5, %4.3, %43,%10.8 iken, HDL-kolesterol düzeyleri açısından önerilerin altında olanların oranıise %41.9 olarak bulunmuştur (p>0.05). Hastaların serum kolesterol düzeyleriile ÜOKÇ, diyetin TDYA, ÇDYA, posa alımı ile yumurta tüketimi arasında önemliilişkiler bulunmuştur (p<0.05). Hastaların %93.5'inde hiperhomosisteinemi,%51.6'sında da yüksek CRP düzeyleri saptanmıştır. Hastalarda serumhomosistein düzeyleri ile serum folik asit ve serum B12 vitamin düzeyleriarasında önemli ilişki bulunmuştur (p<0.05). Hastalarda serum albumin düzeyine göre malnütrisyon görülme oranı %44.1'dir. Serum albumin düzeyi ileserum kreatinin, CRP ve yaşam kalite düzeyleri arasında önemli ilişkilerbulunmuştur (p<0.05). NKF ve ATPIII kriterlerine göre, diyetle yüksek toplamyağ alanların oranı %98.9 olarak saptanırken, tüm hastaların doymuş yağ asidialımlarının önerilerin üzerinde olduğu belirlenmiştir. Hastaların %81.7'sininÇDYA/DYA oranı <1 olarak belirlenmiştir. Ayrıca NKF önerilerine göre, diyetlefolatı tüm hastaların yetersiz aldıkları, B12 vitaminini de %61.3'ünün yetersizaldıkları belirlenmiştir. Hastaların serum B12 vitamin düzeyleri ile diyet B12vitamin alımları arasında önemli pozitif ilişki bulunmuştur (p<0.05). Sonuçolarak, hemodiyalize giren SDBY olan hastalar kardiyovasküler hastalıklarıngelişmesi açısından yüksek riske sahiptirler. Bu nedenle, hastaların diyetleriplanlanırken beslenme ile ilişkili kardiyovasküler risk faktörlerinin de mutlakagöz önünde bulundurulması hem hastaların yaşam kalite düzeylerininarttırılması hem de yaşam sürelerinin uzatılması açısından gerekli olduğudüşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, kardiyovasküler risk faktörleri, homosistein,yaşam kalitesi, beslenme durumu

This study was conducted to determine the nutrition related cardiovascular riskfactors in end-stage renal disease (ESRD) patients. The study was planned on93 chronic renal failure patients (50 male, 43 female) ages between 18-65 yearsold at Baskent University Ankara Hospital Hemodialysis Unit betweenDecember 2006 and August 2007. A questionaire was applied to patientsincluding demografic and disease information. The nutritional status of thepatients was determined by food-frequency questionaire, a three-d 24-h dietaryrecord and Subjective Global Assessment (SGA). The quality of the patientswas assessed by SF-36 questionaire. Some biochemical parameters,anthropometric measurements and physical activity levels of the patients werealso determined. The mean age of the patients was 45.1±12.50 years andmean duration of undergoing in hemodialysis was 10.0±4.67 years. Accordingto SGA results, the percentage of well-nourished patients was 52.7%,moderately-malnourished patients was 36.6% and severely-malnourishedpatients was 10.8%. The evaluation of nutritional status of the patients both inhemodialysis and non-hemodialysis days the 69.9% of the patients? dietaryenergy and protein intakes were in sufficient. The life quality of the patientswere low and the women?s scores were lower than men?s (p<0.05). When thetraditional, kidney depending and nutritional cardiovascular risk factors wereassessed, the 69.9% of the patients had anemia. The percentages of thepatients? serum total cholesterol, LDL-cholesterol, triglycerid and totalcholesterol/ LDL cholesterol levels which were higher than NKF and ATPIIIcriteria were 7.5%, 4.3%, 43%, 10.8% respectively; the percentage of thepatients? serum HDL-cholesterol level which were lower than NKF and ATPIIIcriteria was 41.9%. There were significant correlations between serum totalcholesterol and MAMC, dietary MUFA, PUFA, fiber and daily egg consumptions(p<0.05). In this study the 93.5% of the patients had hyperhomocysteinemiaand 51.6% had high serum CRP levels. There were significant correlationsbetween serum homocysteine and serum folic acid and serum vitamin B12 levelsin patients. Acoording to serum albumin levels 44.1% of the patients were inmalnutrition. There were significant correlations between serum albumin levelsand serum creatinine, CRP and quality of life measures (p<0.0.5). The 98.9% ofthe patients? dietary total fat intakes were higher than NKF and ATPIII criteriaand all patients dietary saturated fat intake were above than recommendations.The 87.1% of the patients? dietary. PUFA/SFA ratio was <1. Also according toNKF recommendations the percentages of the patients who had insufficientdietary folat and vitamin B12 intake were 100% and 61.3% respectively. Therewere positive correlations between serum vitamin B12 levels and dietary vitaminBB12 intakes (p<0.05). As a conclusion, the hemodialysis patients should beconsidered to be at high risk for developing cardiovascular disease. İt is for thisreason, while planning the ESRD patients? diet it should be so important toconsider nutrition related cardiovasular disease risk factors for life quality andfor survival.Key words: Hemodialysis, cardiovascular risk factors, homocysteine, quality oflife, nutritional status