İşsizlikle mücadelede mesleki eğitimin önemi ve firmaların mesleki kurslara bakışı: Konya ili örneği

Abstract

1980 yılından günümüze Türkiye'de nüfusun kırsaldan kente göçü sürmektedir. Yer değiştiren kişilerin mesleki eğitimi, yeni girdikleri iş piyasasının taleplerine uygun olmadığından nitelikli eleman sıkıntısı yaşanmaktadır. İşgücü piyasasında arz - talep uyuşmazlığı meydana geldiğinden işsizlik ortaya çıkmaktadır. Ülke 2002 yılı sonrası hızlı ekonomik büyüme göstermiş, adeta sıçrama yaşamıştır. GSYH'daki büyüme hızı yüzdesi 2001 yılında % -5,7 iken, 2002 yılında %6,2; 2004 yılında %9,4 olarak rekor kırmıştır (TUİK). Sonraki yıllarda büyüme rakamları düşse de, artı değerlerde seyretmiştir. Bu büyümeye paralel olarak ta nitelikli eleman sorunu oluşmaktadır. Günümüzde pek çok meslek geçerliliğini yitirmiştir. Bu mesleklere nalbantlık, mestçilik gibi klasik örnekler verilirken, artık çok daha yakın tarihlerde literatüre giren meslekler dahi kaybolmakta veya adı kalmakla birlikte uygulama şekli farklılaşmaktadır. Özellikle bilişim araçlarının kullanılmaya başladığı mesleklerde bu farklılaşma, çok keskin ve hızlı olmaktadır. Örneğin oransal olarak bakıldığında, talaşlı imalat sektöründe üniversal torna tezgâhı kullanımı hızlı bir şekilde azalmakta ve yerini CNC (bilgisayar kontrollü) makinalara bırakmaktadır. Bu noktada, kısa süreli mesleki kursların da dâhil olduğu esnek yapıda mesleki eğitim sistemlerinin önemi daha da artmaktadır.Mesleki ve teknik liselere düşük notlara sahip öğrenciler gelmektedir. Üst düzey notlara sahip öğrenciler, çoğunlukla mesleki eğitimi düşünmemektedirler. Mesleki eğitimin bir diğer ana sorunu da, Türkiye'de uygulanan mesleki eğitim sisteminin `sistemsizliği`dir. Bu da ülkede işsizliğin nedenlerinden birisidir.Çalışmanın konusunu, ülke ekonomisinde en önemli sorunlardan birisi olarak uzun yıllar gündemini koruyan işsizlik, işsizlikle mücadelede mesleki eğitimin önemi ile firmaların; örgün eğitimden ve önceki adı Çıraklık Okulları olan Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim Merkezleri'nden ayrı olarak, kısa süreli mesleki kurslar verilen özel Mesleki Eğitim Merkezleri'ne bakışı ve ilgisi oluşturmaktadır. Bu amaçla yurt dışı ve yurt içinden seçilmiş kurumlar ile sistemler incelenmiştir. Konya Ticaret Odası tarafından kurulma aşamasında olan Mesleki Eğitim Merkezi'nden firmaların beklentileri ile hedeflenen kurslar da irdelenmiştir. Sahada araştırmanın uygulandığı evren daraltılarak; Konya sanayisini temsil eden metal işleme sektörü içinde iki ana alan seçilmiş ve motorlu taşıt parçaları ile tarım makinaları üreten firmalara uygulanmıştır.Bulgular arasında; temininde en fazla zorluk çekilen meslekler için problemin temelinde yeterli düzeyde iş tecrübesine ve ilgili mesleki vasıflara sahip personel bulunamaması görüldüğü, mesleki kursların firmalar tarafından yararlı bulunduğu, hali hazırda çalışanlara yönelik mesleki gelişim eğitimlerine ise büyük oranda ihtiyaç görülmediği yer almaktadır.

Population migration from rural to urban continues in Turkey since 1980. As vocational training of displaced persons do not fit the demands of the labor market newly joined, qualified staff problem arise. Supply – demand mismatch on the labor market brings about unemployment consequently.The country showed rapid economic growth after the year 2002, economic boom so to say. While growth rate in GDP was -5,7% in 2001 with fixed prices, 6,2% in 2004 and has been 9,4% in the year 2004 as a record. Growth continued in positive figures even though declined in the following years. Again, qualified staff problem emerges parallel to this growth.Many professions have lost their validity today. While blacksmith, `mest` (a kind of clothing between shoe and sock) producer were given as example to these professions, even the ones entered in the literature much more recently are being disappeared now, or, implementation method becomes altered although named in the same. Particularly, this alteration very sharp and fast in the professions IT tools are used. In example, universal turning lathe use proportion is declining rapidly in machining sector, replaced by CNC (Computer controlled) machines. At this point, flexibly structured short vocational course systems become more important. Vocational High Schools are preferred by students having low grades. Students with high grades do not plan vocational education mostly. Another main problem of vocational training is the vocational education system implemented in Turkey. This is another trigger reason for unemployment. Subject of the research includes unemployment which has been maintaining its importance for years as one of the most important problems in the county, importance of vocational training in the struggle against unemployment and, approach and interest of the firms to special Vocational Training Centers which organize short term vocational courses – apart from formal education and the Vocational Training Centers owned by Ministry of Education that named `Apprenticeship Schools` formerly. Selected institutions and systems from the country and abroad are examined. Planned courses and expectations of the firms from Vocational Training Center which is under construction by Konya Chamber of Commerce are studied. The universe is narrowed, research at site applied to automotive spare parts and agricultural machinery & parts fields which are within general metal milling sector and represent Konya industry.The following items are among findings: basic problem is there is no adequate job experience and relative vocational qualifications for the vocations facing labor shortage, vocational courses are found useful by the firms, and vocational development courses for currently working staff are not seen necessary in general.