Kambiyo senetlerinde rehin cirosu

Abstract

Kambiyo senetleri ekonomik hayatta önem taşıyan senetlerdendir. Türk Hukuku'nda özel olarak düzenlenen kambiyo senetleri, uygulamada çeşitli işlemlere konu olmaktadır. Bu işlemlerden biri de taraflar arasındaki bir borca teminat oluşturmasıdır. Söz konusu teminat işlevi ise, rehin işlemi ile sağlanmaktadır. Bu rehin işlemi hem Türk Ticaret Kanunu'nda hem de Türk Medeni Kanunu'nda özel olarak düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre rehin cirosu ile rehnedilen kambiyo senetlerine ilişkin olarak, gerek rehin cirosunun yapılışı ve uygulanmasında, gerekse doktrinde ve yargı kararlarında çeşitli sorunlar mevcuttur. Öncelikle beyaz ciro ile rehin cirosu yapılmasının mümkün olup olmadığına ilişkin farklı görüşler bulunmaktadır. Buna ek olarak, kambiyo senedini rehin cirosu ile iktisap eden hamilin kendi cirantasına kambiyo senetlerine ilişkin müracaat hakkının bulunup bulunmadığına ilişkin de görüş birliği yoktur. Bu sorun senedin tahsilini dolayısıyla, aynı zamanda İcra ve İflas Hukuku'nu da ilgilendirmektedir. Çeklerde rehin cirosunun geçerli olup olmadığı ise bir başka sorunu oluşturmaktadır. Çeklerin Türk Ticaret Kanunu dışında ayrıca Çek Kanunu'nda da çeşitli düzenlemeler içermesi sebebiyle bu sorunun 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında da değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunların dışında, rehin cirosu ve inançlı temlik cirosu ayrımı özellikle banka kredi sözleşmelerinde teminat olarak verilen çekler açısından önem taşımaktadır. Kambiyo senetlerinin Türk Medeni Kanunu'nda yer alan `Alacak ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin` başlığı kapsamındaki hükümlere göre rehnedilebilmesi de mümkündür. Söz konusu hükümlerin kambiyo senetlerine uygulanabilmesinin sebebi, kambiyo senedi içerisine yerleşmiş olan hakkın bir alacak hakkı olmasıdır. Nitekim, kanun koyucu da TMK m. 956'da kıymetli evrakın rehnine ilişkin düzenleme yapmaktadır. Ancak bu hüküm tüm kıymetli evrakı kapsayan bir genel hüküm niteliğindedir. Buna karşın, Türk Ticaret Kanunu kapsamında düzenlenen rehin cirosunun, işlevini gösterebilmesi için söz konusu kıymetli evrakın emre yazılı olması gerekmektedir. Bu çalışmada, tüm bu hususlar iki ayrı kanun kapsamında değerlendirilmiş, yukarıda değinilen uygulamaya yönelik sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir.

Bills of exchange have an important place in the economy. Bills of exchange, which are specially regulated in Turkish law, subject to various processes in practice. One of the processes is safeguarding a debt between counterparties. The safeguarding at issue is provided with a hostage. This hostage is specially regulated both in the Turkish Commercial Code and in the Turkish Civil Code. Concerning the bills of exchange that are put a lien on according to the provisions of the Turkish Commercial Code with the endorsement of pawn, there are various problems either in the construction and the application of these bills or in the doctrine and in the dijudication. First of all, there are different views about if it is possible to make a blank endorsement by using an endorsement of pawn. In addition to this, there is not a consensus about if a holder acquiring the bills of exchange with the endorsement of pawn has the right to refer to his/her endorser concerning the bills of exchange. This problem bears on the collection of the bill, thereby the Debt Enforcement and Bankruptcy Law. If the endorsement of pawn is valid in cheques poses another question. This problem is to be evaluated within the scope of the law number 5941 of Law of Cheques since the cheques have some regulations in the Law of Cheques apart from the Turkish Commercial Code. Besides these, the difference between endorsement of pawn and trust alienatory endorsement matters in terms of the cheques given as a collateral especially in bank loan contracts. Putting a lien on the bills of exchange is also possibble according to the provisions under the title of `Hostage on Lien and Other Rights` in the Turkish Civil Code. The reason why the provisions at issue can be applied to the bills of exchange is the fact that the right which is incorporated in the bills of exchange is a right of lien. Thus, legislator makes a regulation related to the hostage of security (or valuable paper) in TCC number 956. However, this provision is a general one embracing the whole security. Nevertheless, to show the funtion of the endorsement of pawn which is arrenged within the scope of Turkish Commercial Code, the security at hand should be an order instrument. In this study, all of these matters are evaluated in terms of two different laws and some solutions are offered to the issues above which are relevant to application.