Tarihsel çevrenin sunduğu imgeyi okuyarak kentsel kimlik arayışına bir yaklaşım: Aksaray örneği

Abstract

Kentler, yapısı sürekli olarak değişen, birçok kültürün ortak ürünüdürler. Her kentin bir geçmişi vardır. Kentler, bu geçmişi yansıtan imgeler barındırır ve kentlerin barındırdığı bu imgeler, kentlerin tarihi ve kimliği hakkında bizlere ipuçları verir. Kentlerin kimliği bir birikim sonucu oluştuğu için tarihsel geçmişleri önemlidir. Aksaray da çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmasının olumlu bir sonucu olarak bünyesinde pek çok imge barındırır. Kentin kale sur izleri ile tanımlı tarihi çekirdeği ve yakın çevresi bu imgelerin okunmasında bizlere yardımcı olacak en önemli alandır. Bu sebeple çalışma alanı olarak Aksaray kent merkezi seçilmiş ve bu merkezdeki imgeler üzerinden kent okuması yapılmaya çalışılmış ve bu okumalardan yola çıkarak Aksaray kent kimliği değerlendirmesi yapılmıştır. Bu kapsamda kent merkezinin geçmişi hakkında yazılı, sözlü kaynaklardan bilgiler derlenmiş, haritalar ve planlar incelenmiştir. Güncel durumu ve alandaki imgeler ise bizzat analiz edilerek ve fotoğraflanarak değerlendirilmiştir.Tezin birinci bölümünde; çalışmanın amacı, yöntemi ve beklentiler üzerinde durulmuştur. Tezin ikinci bölümünde; imge kavramından başlanarak ve bu kavramın daha iyi anlaşılabilmesini sağlayacak olan, algı, bellek, kimlik, kültür okunabilirlik kavramları üzerinde durulmuş ve kent imgesinin ve kent kimliğinin oluşumlarından bahsedilmiştir.Tezin üçüncü bölümünde kentin okumasının doğru yapabilmek adına; kimlik, kültür, imge ve okunabilirlik kavramlarının birbirleri ile olan ilişkisine değinilmiştir. Özellikle`yapılı çevrenin` kent kimliği ve kent imgesi üzerindeki önemi üzerinde durulmuştur. Tezin dördüncü bölümünde; tarihsel çevre kavramına ve kimlik ile olan ilişkisine değinilmiş ve tarihsel çevrelerin korunma nedenleri belirtilmiştir. Tezin beşin bölümünde Aksaray'ın kent kimliğini belirleyen öğelerin analizi yapılmış ve kentin kısa tarihine değinilmiştir.Tezin altıncı bölümünde ise imgeler üzerinden okuma yapabilmek için Lynch yöntemi uygun bulunmuştur. Alan Lynch yöntemi uygulanarak incelenmiş fakat Aksaray geçmişten bu yana çeşitli medeniyetler ve kültürler doğrultusunda değişmesi onun yaşadığı fiziksel değişimlerin tarihine de değinmemize neden olmuş ve Lynch yöntemi yetersiz kalmıştır. Lynch yöntemine ek olarak, tarihsel kentsel çevre değerlendirmeye ilişkin yöntemlerden de yararlanılmıştır.Çalışma sonunda, kentsel imgeler geçmişten günümüze kadar varlığı sürdürse dahi, günümüz mimarisiyle yapılaşmış kentlerde anlamlarını yitirmiş ve yapı kalabalığı arasında sıkışmıştır. İmgelerdeki olumsuz durum da kentin kimliğini negatif yönde etkilemiştir.

Cities, the structure of which constantly changes, are common products of several cultures. Every city has a past. They comprise images that reflect their history and these images give us clues about their history and identity. As the identities of the cities are formed as a result of an accumulation, the historical past is important. Aksaray also contains such images as a consequence of its being home to various civilisations. The historic core of the city which is defined by remnants of the old citadel and its surroundings is the most significant area that help us to read these images. Fort his reason the centre of Aksaray is chosen as study-area and the urban identity of Aksaray is evaluated. In this context, information about the history is collected from written and oral sources. The current situation and images from the area are photographed, analysed and evaluated.In the first chapter of the thesis, it is dwelled upon the aim and the method of the study and the expectation from it. In the second chapter, first the the concept of image and other concepts which will help better understand it; perception, memory, identity, culture, legibility are studied and components of the image of the city and the urban identity are discussed.In the third chapter of the thesis, in order to do the reading of the city in a correct manner, the interrelations of the conceps of identity, culture, image, legibility are studied. Especially the significance of the built environment on the urban identity and image are emphasized.In the forth chapter, the Notion of the historic environment and its relation with identity is examined and the reasons forth he conservation of historic urban environment are defined.In the fifth chapter, the analysis of the urban identity of Aksaray, and the history of the City are briefly reviewed.In the sixth chapter, to be able to make a reading of the images, K. Lynch's method is found appropriate. The area is first examined by the use of Lynch's method, and in addition to that the other methods of evaluation of the historic urban environment are used.In conclusion, it is shown that the images of the city, even if they remain the existence from the past up to day, have lost their meaning in the urban environment which is built up with to day's architecture and became unpercieveable within bulk of building. The negative situation of the images influences the urban identity badly.