Yetişkinlerde öğün sıklığının vücut kompozisyonu üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma; yetişkinlerde öğün sıklığının vücut kompozisyonu üzerine etkisinin araştırılması amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamına; Ocak 2010 - Aralık 2010 tarihleri arasında, hamilelik ve emziklilik döneminde olmayan ve son 6 ay içerisinde zayıflama ve/veya kronik bir hastalık nedeniyle diyet yapmayan, 18-65 yaş aralığındaki 300 (74 erkek, 226 kadın) birey alınmıştır. Katılımcılara yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak anket formları uygulanmış ve çeşitli antropometrik ölçümleri alınmıştır. Daha sonra katılımcılardan; öğün tüketim sıklıklarını belirlemek için, iki gün hafta içi ve bir gün de hafta sonu olmak üzere üç günlük besin tüketim kaydı yapmaları istenmiştir. Katılımcılar besin tüketim kayıt formlarına yemek yemeğe başladıkları ve bitirdikleri zamanı kaydetmişler ve bu süre ile tüketilen enerji miktarından yola çıkılarak, öğün sayısı, araştırmacı tarafından hesaplanmıştır. Araştırmacı, yemek yeme süresi ?15 dakika ve tüketilen kalori miktarı ?209 kj (~50 cal) olması durumunda, bunu bir öğün olarak kabul etmiş ve buna göre bir gün için tüketilen toplam öğün sayısı hesaplamıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin tümü Windows ortamında `'SPSS 11.5'' istatistik paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada yer alan katılımcıların yaş ortalaması 36.6±11.1 yıldır. Katılımcıların Beden Kütle İndeksi (BKİ) ortalamaları 26±4.6 kg/m² olarak belirlenmiştir. Katılımcıların bel çevresi ölçümleri incelendiğinde; erkek katılımcıların %54.1'inin bel çevresi ortalamasının 94 cm'in altında, %45.9'unun bel çevresi ortalamasının 94 cm ve üzerinde olduğu; kadın katılımcıların ise %42.9'unun bel çevresi ortalamasının 80 cm'in altında, %57.1'inin bel çevresi ortalamasının 80 cm ve üzeri olduğu saptanmıştır. Katılımcıların vücut yağ yüzdeleri ölçümleri incelendiğinde; erkek katılımcıların %16.2'sinin vücut yağ yüzdesi ortalamasının %25'in altında, %83.8'inin vücut yağ yüzdesi ortalamasının %25 ve üzerinde olduğu; kadın katılımcıların ise %40.7'sinin vücut yağ yüzdesi ortalamasının %32'inin altında, %57.1'inin vücut yağ yüzdesi ortalamasının %32 ve üzeri olduğu saptanmıştır. Katılımcıların günlük tükettikleri ortalama öğün sayısı 4±1.1 olarak belirlenmiştir. Ortalama öğün sayısı ile vücut ağırlığı, BKİ, bel çevresi, vücut yağ oranı, yağ dokusu ve yağsız doku kütlesi arasında negatif yönde önemli bir ilişki saptanmıştır (p<0.001). BKİ grup sınıflaması ile ortalama öğün arasındaki fark istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (p<0.001). Ortalama öğün sayısı ile alınan enerji miktarı, toplam yağ, doymuş yağ asidi ve tekli doymamış yağ asidi alımı arasında negatif yönde önemli bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Katılımcıların; alkol tüketimi, alkol türü, yaşam şekli ve sınıflanmış aktivite durumu ile BKİ arasındaki fark ise istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (p<0.05) Katılımcıların; cinsiyet, alkol tüketimi, yaşam şekli ve sınıflanmış aktivite durumu ile vücut yağ oranı arasındaki fark ise istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (p<0.05). Katılımcıların tükettikleri ortalama öğün sayısı ile posa ve su alımı arasında pozitif yönde önemli bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Katılımcıların öğün tüketim sıklığı ile vitaminlerden tiamin, niasin, pantotenik asit, folik asit, biotin, B6 vitamini ve C vitamini; minerallerden ise potasyum, kalsiyum, magnezyum, fosfor, bakır ve mangan arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Ancak sodyum, klor ve sofra tuzu (NaCl) ile ortalama öğün sayısı arasında ise negatif yönde önemli bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Bu çalışmada; Beck Depresyon Ölçeği ile Hollanda Yeme Davranışı Anket'inden elde edilen puanlar ile BKİ arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05).Anahtar kelimeler: Obezite, öğün sıklığı, beden kütle indeksi, beslenme durumu

This research was done in order to investigate the effects of meal frequency on body composition with the use of various parameters. The participants of this research are 300 people (74 men and 226 women), who have not been on an active diet for at least 6 months, who have not been in maternity period or lactating. The ages of the participants varied from 18 to 65 and the research was done between January 2010 and December 2010. The surveys were filled with face-to-face question asking technique. Moreover all the anthropometric measurements of the participants were recorded and added to these surveys. Afterwards, all the participants were required to record two week days and one weekend day meal consumption in order to determine their meal frequency. The participants recorded the time they started eating and finished eating. These time measurement and the energy consumption of the participants in these forms were calculated by the researcher in order to determine the meal frequency. The researcher accepted the cases where eating time >15 minutes and energy consumption >209 kj (~50 cal) as a meal and calculated the number of meals consumed by the participants in one day. All the information extracted from the research were evaluated by ?SPSS 11.5? statistics package program on Windows. The average age of the participants of this research is 36.6±11.1 years. The average BMI of the participants were measured as 26±4.6 kg/m². When the waist circumference of the participants were observed, it was realized that %54.1 of the men?s waist circumference is under 94 cm and %45.9 of the men?s waist circumference is over 94 cm. In addition to that, it was realized that %42.9 of women participants? waist circumference is under 80 cm and %57.1 of the women?s waist circumference is over 80 cm. When the body fat percentages of the participants were observed, it was found by the researcher that, %16.2 of the men participants? average body fat percentage is under %25 and %83.3 of the men?s average body fat percentage is over %25. In addition to that, when the body fat percentages of women are studied, it was observed that %40.7 of women participants? average body fat percentage is under %32 and %57.1 of the women?s average body fat percentage is over %32. The average number of meal consumed by the participants were defined as 4±1.1 per day. A negative relation between average number of meals consumed and body mass, BMI, waist circumference, fat body mass, lean body mass (p<0.001). The difference between classification of BMI and average number of meals consumed is determined as statistically important by the researcher (p<0.001). The negative relation between average number of meals consumed and energy consumed, total body fat, saturated fatty acid and mono unsaturated fatty acid intake is founded (p<0.05). The difference between alcohol consumption, type of alcohol consumed, lifestyle and classified activity situation and body fat mass of the participants is detected as important by the researcher (p<0.05). Moreover, the difference between the gender, alcohol consumption, lifestyle and classified activity situation and body fat mass is determined as important by the researcher (p<0.05). A positive relation between average number of meal consumed and fiber and water intake was found. In addition to that, a positive relation between thiamine, niacin, biotin, pantotenic acid, folic acid, vitamin B6 and C among vitamins and calcium, magnesium, phosphate, copper and manganese among minerals was found as important (p<0.05). On the other hand, a negative and important relation between sodium, chlorine and table salt (NaCl) and average number of meal frequency was determined. In this research, a positive relation between the scores extracted from Beck Depression Inventory and Dutch Emotional Behavior Questionnaire and BMI was determined by the researcher.Key Words : Obesity, meal frequency, body mass index, nutrition status