Tekrarlı sprint yeteneğinde cinsiyet farklılığının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı; tekrarlı sprint testinde ve tekrarlı sprint testine verilen fizyolojik ve metabolik yanıtlarda cinsiyet farklılığının incelenmesidir. Bu amaçla, çalışmaya yaşları 18-30 arasında değişen ve üniversite okul takımlarında futbol, basketbol ve voleybol oynayan 20 kadın ve 20 erkek gönüllü olarak katılmıştır. Sporcular 24 saniye dinlenme aralıklarıyla bisiklette yapılan 5x6 saniye tekrarlı sprint testine katılmışlardır. 5x6 saniye tekrarlı sprint testi sonucunda katılımcıların performans yanıtları olarak relatif zirve güç, relatif toplam zirve güç ve performans düşüş yüzdesi belirlenirken; metabolik yanıtlar olarak maksimal laktik asit konsantrasyonu; fizyolojik yanıtlar olarak ise maksimal kalp atım hızı ve maksimal algılanan zorluk derecesi belirlenmiştir. Ayrıca relatif zirve güç değerlerine ve relatif ortalama güç değerlerine sprint sayısının, cinsiyetin ve sprint sayısı x cinsiyet etkileşiminin etkileri de belirlenmiştir. Yapılan bağımsız örneklerde t-testi analizi sonuçları 5x6 saniye tekrarlı sprint testi sonucunda relatif zirve güç (t(38)=7.82; p=0.000) ve relatif toplam zirve güç (t(38)=7.88; p = 0.000) değerlerinde kadın ve erkek sporcular arasında istatistiksel yönden anlamlı bir fark olduğunu göstermiştir. Performans düşüş yüzdesine bakıldığında ise kadın ve erkek sporcular arasında istatistiksel yönden anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). 5x6 saniye tekrarlı sprint testi sonucunda ulaşılan maksimum laktik asit değerlerinde kadın ve erkek sporcular arasında istatistiksel yönden anlamlı bir fark olduğu belirlenirken (t(38)=3.50; p=0.001), maksimum kalp atım hızı ve algılanan zorluk derecesi değerlerinde anlamlı bir fark belirlenmemiştir (p>0.05). Tekrarlı ölçümlerde varyans analizi sonuçları 5x6 saniye tekrarlı sprint testi süresince her sprint tekrarı sırasında ulaşılan zirve güç değerlerinde sprint sayısı etkisi (F(4,35)=10.68;p=0.000) ile cinsiyet etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir (F(1,38)=62.08; p=0.000). Ancak sprint sayısı x cinsiyet etkileşimi istatistiksel yönden anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). Yine tekrarlı ölçümlerde varyans analizi sonuçları 5x6 saniye tekrarlı sprint testi süresince her sprint tekrarı sırasında ulaşılan relatif ortalama güç değerlerinde sprint sayısı etkisi ile (F(4,35)=13.41; p=0.000) cinsiyet etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir (F(1,38)=54.67; p=0.000). 5x6 saniye tekrarlı sprint testi süresince her sprint sırasında elde edilen relatif ortalama güç değerlerinde sprint sayısı x cinsiyet etkileşimi ise istatistiksel yönden anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). Sonuçlar tekrarlı sprint testi sonucu elde edilen zirve güç ve ortalama güç değerlerinde erkekler lehine bir cinsiyet farklılığı olduğunu gösterirken, maksimum laktik asit değerlerinin de erkeklerde daha yüksek olduğunu göstermiştir. Ayrıca performans düşüş yüzdesi, maksimum kalp atım hızı ile algılanan zorluk derecesi değerlerinde bu farkın ortadan kalktığı da belirlenmiştir. Tekrarlı sprint testi süresince ortaya konan performanslar incelendiğinde ise tüm sprint tekrarlarında erkeklerin kadınlardan daha yüksek performans değerlerine sahip olduğu ve erkeklerde en yüksek performans değerinin birinci sprintte kadınların ise en yüksek performans değerine ikinci sprintte ulaştığı belirlenmiştir.

The purpose of this study was to determine the gender differences in repeated sprint ability and physiological and metabolic responses to repeated sprint ability. A total of 40 athletes (20 women, 20 men) who were enrolled in universities basketball, volleyball and football teams participated in this study voluntarily. Repeated sprint ability was determined by a 5x6s cycling repeated sprint test with 24s recovery interval. After the repeated sprint ability tests relative peak power, relative total peak power and percentage of performance decrement were determined as performance indices. As physiological and metabolic responses on the other hand, participants? maximal lactate level, heart rate and ratings of perceived exertion responses were determined. Results of the independent samples t-test indicated significant differences in relative peak power (t(38)=7.825; p= 0.000) and relative total peak power (t(38)=7.880; p = 0.000) between men and women, whereas no significant differences were observed in performance decrements (p>0.05). Results of 5x6s repeated sprint ability test indicated significant differences in maximal lactate responses between men and women (t(38)=3.509; p=0.001), whereas there were no significant differences in maximal heart rate and ratings of perceived exertion (p>0.05). According to the results of 2x5 (gender x sprint number) ANOVA with repeated measures, there were significant gender (F(1,38) = 62.087; p = 0.000) and number of sprints effects (F(4,35)=10.689;p=0.000) in peak power during 5x6s repeated sprint test. Conversely, no significant effects of gender x number of sprints interaction were found in peak power during 5x6s repeated sprint ability test (p>0.05). In addition, there were significant gender (F(1,38) = 54.674; p = 0.000) and number of sprints (F(4,35)=13.415; p=0.000) effects in relative mean peak power during 5x6s repeated sprint test. On the other hand, there was no significant gender x number of sprints interaction were found in relative mean peak power during 5x6s repeated sprint ability (p>0.05). As a conclusion results indicated that men?s peak power, total power and maximal lactate responses were higher than women, whereas, no significant differences were found in performance decrement, maximal heart rate and ratings of perceived exertion values between gender. During repeated sprint test, men?s performance was higher than women?s performance in all sprint numbers and also the highest performance value was recorded during first sprint in men and during the second sprint in women.